Վիքիպեդիա

SARS-CoV-2 (կորոնավիրուս)

(Վերահղված է 2019-nCoVից)

COVID-19 (ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության[1]), ՌՆԹ պարունակող միաշղթա վիրուս, առաջին անգամ հայտնաբերված 2019 թվականի դեկտեմբերին, Ուհանում 2019-2020 թվականների կորոնավիրուսի բռնկման ժամանակ (COVID-19)[2][3][4][5]։

COVID-19

2020 թվականի հունվարի 20-ին Չինաստանի Գուանդուն նահանգում հաստատվել է, որ վիրուսը փոխանցվում է մարդուց մարդու։ Առայժմ վիրուսի բուժման որևէ կոնկրետ մեթոդ չի մշակվել[6]։

Հունվարի 22-ից Ուհան քաղաքում կարանտին է հայտարարվել, ամբողջ հասարակական տրանսպորտի աշխատանքը դադարեցվել է, իսկ քաղաքը փակվել է մուտքի և ելքի համար։ Ընդհանուր առմամբ, Չինաստանի իշխանությունները սահմանափակել են 14 քաղաքների մուտքն ու ելքը[7][8]։ Վիրուսը գրանցվել է Չինաստանի վարչական կազմավորումների մեծ մասում[9]։

Հունվարի 22-ին վիրուսի բռնկման կապակցությամբ տեղի է ունեցել Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության արտակարգ կոմիտեի արտահերթ նիստը։ Հունվարի 23-ին ԱՀԿ-ի գլխավոր տնօրեն Թեդրոս Ադան Գեբրեիսուսը հայտարարել է, որ ԱՀԿ-ի արտակարգ իրավիճակների կոմիտեն համակարծիք է, որ նոր կորոնավիրուսի բռնկումն առանձնակի վտանգ չի ներկայացնում, որի պատճառով հանրային առողջապահության բնագավառում առայժմ արտակարգ միջազգային դրություն չի հայտարարվում[10][11][12][13]։

Փետրվարի 24-ին ԶԼՄ-ներում տեղեկատվություն է հայտնվել վիրուսով կրկնակի վարակվելու մասին[14]։

Մարտի 11-ին ԱՀԿ-ն աշխարհում հայտարարեց կորոնավիրուսի համավարակ[15]։

COVID-19-ը հասել է ընդհանուր՝ 199 երկիր և 1 միջազգային փոխադրամիջոց (Diamond Princess ճամփորդանավը, որը կանգ է առել Ճապոնիայի Յոկոհամա քաղաքի ափերում)[16]։

Ընդհանուր տեղեկություններ

խմբագրել

14 օրվա ժամկետը կարելի է բավարար համարել հիվանդին հայտնաբերելու դեպքում նախորդ կոնտակտներին հետևելու համար։ Ինկուբացիոն շրջանի փուլում ջերմովիզորներով հիվանդացածների հայտնաբերումն անարդյունավետ է[17]։

ԱՄՆ-ի Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոնների տվյալներով՝ ենթադրվում է, որ վարակի փոխանցումը տեղի է ունենում օդակաթիլային ճանապարհով, բայց հայտնի չէ, թե արդյոք այն կարող է տեղի ունենալ այն առարկաների կամ մակերևույթների հպումների միջոցով, որոնց վրա վիրուս կա, որին հաջորդում են բերանի, քթի կամ աչքերի հպումները[18]։ Սակայն Ռուսաստանի Դաշնության առողջապահության նախարարության կլինիկական հանձնարարականներում արդեն հայտարարել են, որ փոխանցվում է ինչպես օդակաթիլային (հազի, փռշտոցի և զրույցի դեպքում), այնպես էլ օդ-փոշի ճանապարհներով[19]։

Կորոնավիրուսների մասին հայտնի տվյալների համաձայն, նրանք չեն կարողանում երկար գոյատևել տարբեր օբյեկտների մակերևույթների վրա (մինչև 2-4 ժամ)[20]։ Մասնավորապես, Չինաստանից ծանրոցներ կամ նամակներ ստանալիս որևէ վարակի վտանգ չկա[21]։

Ուսումնասիրության պատմություն

խմբագրել

SARS-CoV-2 շտամը առաջին անգամ հայտնաբերվել է 2019 թվականի դեկտեմբերին՝ թոքաբորբ ունեցող հիվանդի նուկլեինաթթվի վերլուծության արդյունքում[22][23]։ 2019 թվականի դեկտեմբերի 31-ին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը տեղեկացվել Է անհայտ պաթոգենի հարուցած վիրուսային թոքաբորբի մի քանի դեպքերի մասին։ 2020 թվականի հունվարի 7-ին նոր վիրուսի մասին տեղեկատվությունը հաստատվել է[24], իսկ վիրուսն ինքը դասվել է կորոնավիրուսների շարքին[25]։ Մինչև հունվարի 12-ը 5 գենոմները գրանցվել են GenBank տվյալների բազայում, հունվարի 26-ին դրանց թիվը հասել է 28-ի։ Բացառությամբ վաղ գենոմի, գենոմները գտնվում են էմբարգոյի տակ GISAID-ում։ Ֆիլոգենետիկ վերլուծությունը հասանելի է Nexttrain-ի միջոցով։ 2020 թվականի հունվարի 20-ին Չինաստանի Գուանդուն նահանգում հաստատվել է վիրուսից մարդուն փոխանցելը[26][27]։

Կորոնավիրուսները, որոնց շարքին է դասվում SARS-CoV-2-ը, սովորաբար մրսածության պատճառ են դառնում, սակայն այդ նույն ընտանիքին են դասվում SARS-CoV և MERS-CoV վտանգավոր վիրուսները, որոնք առաջացնում են ծանր սուր շնչառական համախտանիշ և մերձավորարևելյան շնչառական համախտանիշ համապատասխանաբար[25]։ Կորոնավիրուսային վարակը կենդանաանտրոպոնոզ է, այսինքն՝ հնարավոր է կենդանիներից մարդուն փոխանցել։ Պարզվել է, որ SARS-CoV-ի աղբյուրը ծաղիկներ են եղել, իսկ MERS-CoV-ը՝ միապաղ ուղտեր[28]։ Հնարավոր է, որ SARS-CoV-2-ի դեպքում էլ վարակի աղբյուր են հանդիսանում կենդանիները։ Վիրուսի գենետիկ անալիզը հայտնաբերել է կորոնավիրուսների նմանությունը, որոնք տարածված են նատականի, չղջիկների շրջանում, սակայն առայժմ ստույգ հայտնի չէ, արդյոք դրանք վարակի սկզբնական աղբյուր են։ Այժմ վիրուսի տարածման հիմնական միջոցը մարդուց մարդուն փոխանցելն է։

Տարբեր երկրների գիտնականները վերլուծել են վիրուսի գենոմը և հաստատում են այն փաստը, որ վիրուսը բնական ծագում ունի։ Տարբեր է նույն դավադրությունների տեսության ստեղծում են վախի մթնոլորտ, լուրերը և նախապաշարմունքները, նման տեսության քննարկվում են գիտական հանրության կողմից։ ԱՀԿ-ի գլխավոր տնօրենի հետ գիտնականները կոչ են անում ապատեղեկատվության փոխարեն առաջ տանել գիտական ապացույցները[29]։

Վիրուսի աղբյուր

խմբագրել

2020 թվականի հունվարի 22-ին բժշկական ամսագիրը հրապարակել Է չինացի գիտնականների հետազոտությունը, որում SARS-CoV-2 վիրուսի հինգ գենոմները համեմատել են կորոնավիրուսների 276 հայտնի գենոմային հաջորդականությունների հետ, որոնք ազդում են մարդկանց և տարբեր կենդանիների վրա։ Գիտնականների կարծիքով՝ կորոնավիրուսների ֆիլոգենետիկ ծառը ցույց է տալիս, որ նոր վիրուսները հայտնվել են մոտավորապես երկու տարի առաջ մեկ ընդհանուր նախնուց, չղջիկի կորոնավիրուսի և, հնարավոր է, չինական օձերի կորոնավիրուսի ՝ Հարավչինական բազմաձայն եզրի կամ չինական կոբրայի (օձերի երկու տեսակներն էլ վաճառվում էին Ուհանի շուկայում որպես էկզոտիկ սնունդ)[30][31]։

Ախտանշաններ

խմբագրել

NCP կորոնավիրուսի ախտանիշները նման են թոքաբորբի կամ ծանր սուր շնչառական համախտանիշի ախտանիշներին։

  • Գիտակցության կորուստ (թոքային հյուսվածքների զարգացող ոչնչացման արդյունքում)
  • Չոր, անարդյունավետ հազ
  • Հոտառության զգացողության կորուստ[32]
  • Ջերմություն (38 °C կամ ավելի բարձր)
  • Շնչառական դժվարություններ
  • Կրծքավանդակի հատվածում ցավ
  • Գլխացավ

Տարածումն աշխարհում

խմբագրել

Համաճարակաբանություն և կարանտինային միջոցներ

խմբագրել

Մարտի 11-ին ԱՀԿ-ն հայտարարել է, որ COVID-19 վիրուսի բռնկումը ձեռք է բերել համաճարակի բնույթ, իսկ երկու օր անց, որ համաճարակի կենտրոնը Եվրոպան է։ Այդ պահին այնտեղ ամեն օր հայտարարվել Է վարակման ավելի մեծ թվով նոր դեպքերի մասին, քան Չինաստանում համաճարակի գագաթնակետին[33]։ Դրա հետ մեկտեղ աճում է համաճարակաբանական կապերի բացակայության դեպքերի թիվը՝ վիրուսի փոխանցման աղբյուրը բացատրելու համար[34]։ Եվրոպայում վարակի տարածման առաջատարը Իտալիան է։ Մարտի 16-ի դրությամբ վարակման դեպքերի թիվը կազմել է մոտ 25 հազար, իսկ զոհերի թիվը գերազանցել է 1800-ը[35]։ Վարակվածների թվով երկրորդ տեղում Իսպանիան է՝ վարակման շուրջ 8 հազար դեպք և մոտ 300 մահ։ Վարակման հազարավոր դեպքեր են գրանցվել նաև Ֆրանսիայում և Գերմանիայում։ Չինաստանի սահմաններից դուրս վարակվածների ընդհանուր թիվը (88365) մարտի 16-ի դրությամբ գերազանցել Է Չինաստանում վարակվածների թվին (81020)։ Նույն օրը հայտարարվեց, որ Շենգենյան գոտու և Եվրամիության արտաքին սահմանները մարտի 17-ից փակվում են մուտքի համար (սահմանափակումների գործողության նախնական ժամկետը 30 օր է)[36]։

Սոցիալ-տնտեսական հետևանքներ

խմբագրել

Վարակի շարունակվող տարածումը ամբողջ աշխարհում հանգեցրել է ֆոնդային շուկայի վթարի, որը սկսվել է 2020 թվականի փետրվարի կեսերին։ Մասնավորապես, Դոու Ջոնսի արդյունաբերական ցուցանիշը և S&P 500 ցուցանիշը հաջորդ ամսվա ընթացքում նվազել են 26-27%-ով[37][38][39]։

Հետաձգվել են բազմաթիվ սպորտային մրցումներ, այդ թվում՝ եվրոպական երկրների ազգային առաջնությունները գրեթե բոլոր մարզաձևերով, այդ թվում՝ ֆուտբոլը, հետաձգվել է մեկ տարով՝ 2020 թվականի ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնությունը[40][41]։

Չեղարկվել կամ հետաձգվել են բազմաթիվ փառատոներ, ցուցահանդեսներ և մրցույթներ, ներառյալ Մոսկվայի միջազգային կինոփառատոնը, Կաննի կինոփառատոնը, Ֆարնբորոյի ավիասալոնը և Եվրատեսիլ-2020 երգի մրցույթը[42]։


  •  
    Բոլոր վարակման դեպքերը
  •  
    Վարակման դեպքերը Չինաստանում
  •  
    Վարակման դեպքերը Չինաստանից դուրս
  •  
    Չինաստանում և ամբողջ աշխարհում հիվանդության և մահվան հաստատված դեպքերի կիսալոգարիֆմիկ ժամանակացույց։
  •  
    Նոր վարակման դեպքերը Հուբեյում, ամբողջ Չինաստանում և ամբողջ աշխարհում։
  •  
    Կորոնավիրուսի պատճառով օրական մահերը՝ ըստ տարածաշրջանի։
  •  
    Մահացության ցուցանիշները ըստ տարիքային խմբերի Չինաստանում. 2020թ. փետրվարի 11-ի դրությամբ[43]:

Կորոնավիրուսի տարածումը այլ երկրներում

խմբագրել

Իրան

խմբագրել

Իրանում առաջին հաստատված դեպքը տեղի է ունեցել 2020 թվականի փետրվարի 19-ին՝ Ղոմում։ Ըստ Իրանի առողջապահական մարմինների տվյալների, այդ պահին Իրանում գրանցվել էր 54 մահվան դեպք, իսկ վարակվածների թիվը կազմում էր շուրջ 980։ Նույն ամսաթվի դրությամբ Իրանում կա ամենից շատ մահվան դեպքերը Չինաստանից դուրս։

Ավստրալիա

խմբագրել

Արդեն 2020 թվականի հունվարի վերջին COVID-19-ի բռնկումից Ավստրալիայի տնտեսության ընդհանուր կորուստները գնահատվում էին ավելի քան 1 մլրդ Ավստրալիական դոլար[44]։

Մարտի 13-ին Ֆորմուլա 1-ի և FIA-ի ղեկավարության որոշմամբ Australian Grand Prix Corporation-ի (EGPC) փրոմոութերների աջակցությամբ չեղարկվել Է Ավստրալիայի Գրան Պրին, որը պետք է դառնար 2020 թվականի մրցաշրջանի առաջին մրցարշավը[45]։ Մրցարշավը չեղարկելու մասին որոշումը հրապարակվել է ազատ Մրցումների մեկնարկից մեկուկես ժամ առաջ։ Պատճառը McLaren Racing թիմի աշխատակիցներից մեկի COVID-19-ի վերլուծության դրական արդյունքն է։

Հունգարիա

խմբագրել

Հունգարիայի կառավարությունը մարտի 11-ին երկրում արտակարգ դրություն Է հայտարարել։ Այդ օրը երկրում եղել են վիևուսով վարակման 13 հաստատված դեպքեր[46]։

Գերմանիա

խմբագրել

Մարտի սկզբին Գերմանիայում արգելվել էր ավելի քան 1000 հանդիսատեսի մասնակցությամբ զանգվածային միջոցառումների անցկացումը[47]։

Գերմանիայի 2019/2020 տափօղակով հոկեյի առաջնությունը, որին մասնակցել է 14 ակումբ, դադարեցվել է մարտի 10-ին[48]։

Երկիրն աշխարհում ամենաշատ վարակված ունեցող երկրների հնգյակում է։ Ընդ որում, Գերմանիայում անոմալ ցածր է արձանագրվում՝ համեմատած այլ եվրոպական երկրների հետ՝ կորոնավիրուսից մահացությունը (0,35%, կորոնավիրուսով առավել ախտահարված մյուս երկրներում այդ ցուցանիշը հասնում է 10%-ի (Իտալիա), 3%-ի (Ֆրանսիա), 5%-ի (Իսպանիա) և 4%-ի Չինաստանում)[49]։

Ռոբերկ Կոխի ինստիտուտը իր կայքում հրապարակում է ամենօրյա հաշվետվություններ՝ հաստատված դեպքերի և մահերի քանակով։ Վիճակագրությունը հրապարակվում է ինչպես ամբողջ Գերմանիայում, այնպես էլ շրջաններում առանձին-առանձին։

Իտալիա

խմբագրել

Իտալիայում, արագորեն տարածվող կորոնավիրուսի պատճառով, տեղական իշխանությունները փետրվարի 23-ից փակել են Վենետիկի Սան Մարկո բազիլիկան և Միլանի Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի մայր տաճարը՝ այցելելության համար։ Նման որոշում է կայացվել հասարակական վայրերում մարդկանց կուտակումը սահմանափակելու նպատակով[50]։

Մարտի 8-ից Իտալիայի հյուսիսում ընդլայնվում է կարանտինային ռեժիմը, մուտքը և ելքը շրջաններից (Լոմբարդիա և ևս 14 նահանգ, այդ թվում՝ Էմիլիա-Ռոմանիա, Մարկե, Պիեմոնտ, Վենետո) կթույլատրվի միայն բացառիկ դեպքերում։ Մարտի 10-ից նմանատիպ միջոցները տարածվել են Իտալիայի ամբողջ տարածքում[51]։

2020 թվականի մարտի 9-ին Իտալիայի կառավարությունը հայտարարեց, որ դադարեցնում է բոլոր մարզական մրցաշարերը երկրում, ներառյալ Սերիա A-ն, մինչև 2020 թվականի ապրիլի 3-ը[52]։

2020 թվականի մարտի 21-ին Իտալիայի Նախարարների խորհրդի նախագահ Ջուզեպպե Կոնտեի հետ հեռախոսազրույցից հետո Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը կարգադրել է անհրաժեշտ օգնություն ցուցաբերել հանրապետությանը։ Օգնություն է ցուցաբերվել պաշտպանության նախարարության գծով՝ Ռուսաստանի Դաշնության օդատիեզերական ուժերի ինքնաթիռների գործարկմամբ[53][54]։

Ճապոնիա

խմբագրել

2020 թվականի փետրվարի 14 -ին ճապոնական CIPA (Camera & Imaging Products Association) կազմակերպությունը, որը միավորում է Ճապոնական ֆոտոտեխնիկայի արտադրողներին, հայտարարել է CP+ 2020 խոշոր միջազգային լուսանկարչական ցուցահանդեսի չեղարկման մասին՝ վկայակոչելով կորոնավիրուսի հետ կապված մտահոգությունները։ Ցուցահանդեսը պետք է տեղի ունենար 2020 թվականի փետրվարի 27-ից մարտի 1-ը[55]։

Տոկիոյի մարաթոնի կազմակերպիչները որոշում են կայացրել 2020 թվականին չեղարկել սիրողական մարզիկների զանգվածային մրցավազքը՝ սահմանափակվելով միայն 200 մարդուց բաղկացած մասնագետների վազքով[56]։

Տոկիոյում 2020 թվականի ամառային Օլիմպիական խաղերը, որոնք պետք է սկսվեն հուլիսի 24-ին, կորոնավիրուսի հետ կապված իրադրության սրման պատճառով ձախողման կամ տեղափոխման սպառնալիքի տակ են։

Էստոնիայի Հանրապետություն

խմբագրել

Մարտի 13-ի առավոտյան Էստոնիայում արտակարգ դրություն Է հայտարարվել մինչև մայիսի 1-ը՝ արգելվել են բոլոր հանրային հավաքները, համերգները և մարզական մրցումները, փակվել են թանգարաններն ու կինոթատրոնները, դպրոցներն անցնում են հեռավոր և տնային ուսուցման, հիվանդանոցներում և բանտերում գործում է այցելության արգելք, սահմանին, օդանավակայաններում և նավահանգիստներում սանիտարական հսկողություն է սահմանվել[57]։ Մարտի 12-ին Էստոնիայում կորոնավիրուսով վարակվածների ընդհանուր թիվը հասել է 27-ի[58]։

Ֆրանսիա

խմբագրել

Ֆրանսիայում մարտի 17-ից (Եվրոպայում վիրուսի տարածման ցուցանիշով 4-րդ տեղը) սահմանափակումներ են մտցվել երկիր ուղևորությունների նկատմամբ, առնվազն երկու շաբաթով[59]։ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը ազգին հղած հեռուստաուղերձում հայտնել է կորոնավիրուսի հետ կապված իրադրությունների մասին (նախագահի ուղերձը դիտել Է Ելիսեյան պալատի համար ռեկորդային հեռուստաալսարան՝ ավելի քան 35 միլիոն մարդ)։

Տանից դուրս գալ կարելի է միայն մթերքի համար, հիվանդանոց (բայց միայն ծայրահեղ անհրաժեշտության դեպքում), աշխատանքի (եթե հնարավոր չէ հեռակա աշխատել), թույլատրվում են կարճ զբոսանքներ և հարազատներին անհետաձգելի օգնություն, փողոցում չարդարացված հայտնվելու համար տուգանք 38-ից մինչև 135 եվրո։ Յուրաքանչյուր շրջանում, քաղաքներից և ազգային մայրուղիներում տեղակայված են բջջային հսկիչ անցակետեր[60]։

Ուզբեկստան

խմբագրել

Մարտի 16-ից Ուզբեկստանում հայտարարվել են արձակուրդներ բոլոր կրթական հաստատությունների համար, դադարում են տրանսպորտային հաղորդակցությունը այլ երկրների հետ, չեղյալ են հայտարարվում ժողովրդական զբոսանքները Նավրուզի տոնակատարության կապակցությամբ, դադարում են աշխատել կինոթատրոնները[61][62][63]։

ԱՄՆ

խմբագրել

ԱՄՆ-ի տարածքում կորոնավիրուսով հիվանդանալու առաջին դեպքը գրանցվել է 2020 թվականի հունվարի 21-ին, Վաշինգտոնում[64][65]։ Փետրվարի 29-ին հայտարարվել էր կորոնավիրուսի պատճառով GDC 2020 միջազգային կոնֆերանսի տեղափոխման մասին, որը պետք է տեղի ունենար մարտի 16-ից 20-ը Սան Ֆրանցիսկոյում[66]։

Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոնները (ԱՄՆ առողջապահության նախարարության կառուցվածքային ստորաբաժանում) ամեն կերպ խրախուսում են էվֆեմիզմը, որը խորհուրդ է տալիս ամեն կերպ խուսափել մարդկանց զանգվածային կուտակումներից, սկսում են չեղյալ հայտարարել հայտնի մարզական մրցումները, օրինակ՝ քոլեջների բասկետբոլի թիմերի խաղերը[67]։

Մարտին չեղարկվել են Ինդիան Ուելսի և Մայամիի խոշորագույն թենիսի մրցաշարերը, որոնք պետք է տեղի ունենային մարտին և ապրիլին[68]։ Մարտի 12-ից NBA-ը պաշտոնապես դադարեցրել է կանոնավոր սեզոնի անցկացումը՝ մի քանի խաղացողների կորոնավիրուսի հայտնաբերման պատճառով[69]։

Electronic Entertainment Expo (E3) խաղային ցուցահանդեսը, որը պետք է տեղի ունենար հունիսի 9-ից 11-ը Լոս Անջելեսում, չեղյալ է հայտարարվել[70]։

Մարտի 11-ին չինական կորոնավիրուսի համավարակ հայտարարումից հետո ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հանդես է եկել ազգին ուղղված ուղերձով[71]։ Նա հայտարարել է, որ եվրոպացիների մուտքը երկիր մեկամսյա արգելք է սահմանել, որի տակ, սակայն, բրիտանացիներ չեն հայտնվել, և ֆինանսական աջակցություն է խոստացել առավել տուժած ամերիկացիներին[72]։

Մարտի 12-ին դադարեցվել է NHL-ի առաջնությունը[73]։

Ultra Music Festival 2020-ը, որը նախատեսված է 2020 թվականի մարտի 20-ին, 21-ին և 22-ին, կտեղափոխվի 2021 թվականի մարտի 26, 27 և 28[74]։

Կանադա

խմբագրել

Մարտի 11-ին հայտնի դարձավ Կանադայում գեղասահքի աշխարհի առաջնությունը չեղյալ հայտարարելու մասին, որը պետք է տեղի ունենար մարտի 18-ից 22-ը Մոնրեալում, առաջնությանը պետք է մասնակցեին 183 գեղասահորդներ ավելի քան 30 երկրներից[75]։

Հայաստան

խմբագրել

Ըստ պաշտոնական տվյալների Հայաստանում առաջին անգամ կորոնավիրուս է հայտնաբերվել 2020 թվականի փետրվարի 28-ին՝ Իրանից ժամանած ՀՀ քաղաքացու մոտ[76]։ Հայաստանի Հանրապետության Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի պաշտոնական կայքի համաձայն՝ հուլիսի 3-ի, ժամը 11:00-ի դրությամբ հաստատվել է կորոնավիրուսային հիվանդության ընդհանուր 27320 դեպք, որոնցից 15484-ն` առողջացած, 469-ը` մահվան ելքով[77]։ ՀՀ Կառավարության 2020 թվականի մարտի 16-ի որոշմամբ թույլատրվում է՝ ՀՀ քաղաքացիների և ՀՀ քաղաքացի չհանդիսացող նրանց ընտանիքի անդամների, ինչպես նաև ՀՀ քաղաքացի չհանդիսացող, սակայն ՀՀ-ում օրինական հիմքերով բնակվելու իրավունք ունեցող անձանց մուտքը երկրի տարածք, և արգելվում է՝ ՀՀ քաղաքացիություն չունեցող այլ անձանց մուտքը, որոշ բացառություններով և առանձնահատուկ դեպքերով[78]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ «Naming the coronavirus disease (COVID-2019) and the virus that causes it». www.who.int (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 21-ին.
  2. ↑ «Naming the coronavirus disease (COVID-2019) and the virus that causes it». www.who.int (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 21-ին.
  3. ↑ «中国疾病预防控制中心». www.chinacdc.cn. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 9-ին.
  4. ↑ «New-type coronavirus causes pneumonia in Wuhan: expert – Xinhua | English.news.cn». www.xinhuanet.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 9-ին.
  5. ↑ «CoV2020». platform.gisaid.org. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 12-ին.
  6. ↑ «China confirms human-to-human transmission of new coronavirus». CBC News. 2020 թ․ հունվարի 20. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 21-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  7. ↑ «湖北黃岡：城鐵站、火車站離開黃岡市區通道暫時關閉». www.hkcna.hk. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 23-ին.
  8. ↑ hermesauto (2020 թ․ հունվարի 23). «Wuhan virus: China locks down Huanggang, imposes tough travel restrictions in 3 other cities, after Wuhan lockdown» (անգլերեն). The Straits Times. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 23-ին.
  9. ↑ https://www.telegraph.co.uk/news/2020/01/24/china-locks-eight-cities-pledges-new-hospital-within-six-days/
  10. ↑ Hui, David S.; Azhar, Esam EI; Madani, Tariq A.; Ntoumi, Francine; Kock, Richard; Dar, Osman; Ippolito, Giuseppe; Mchugh, Timothy D.; Memish, Ziad A. The continuing epidemic threat of novel coronaviruses to global health – the latest novel coronavirus outbreak in Wuhan, China(անգլ.) // International Journal of Infectious Diseases : journal. — 2020. — Т. 91. — С. 264—266. — ISSN 1201-9712. — doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009
  11. ↑ «Undiagnosed pneumonia - China (HU) (01): wildlife sales, market closed, RFI Archive Number: 20200102.6866757». Pro-MED-mail. International Society for Infectious Diseases. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 13-ին.
  12. ↑ Pinghui, Zhuang (2020 թ․ հունվարի 15). «Wuhan pneumonia: how search for source unfolded». South China Morning Post (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 16-ին.
  13. ↑ «Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome». NCBI Genbank. National Center for Biotechnology Information. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 20-ին.
  14. ↑ «В Ухане зафиксировали 195 случаев повторного заражения коронавирусом». tass.ru (ռուսերեն). ТАСС. 2020 թ․ փետրվարի 24. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 24-ին.
  15. ↑ «ԱՀԿ-ն աշխարհում հայտարարել է կորոնավիրուսի համաճարակ». Zonapositive.com. Zona News. 2020 թ․ մարտի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 11-ին.
  16. ↑ «Getting your workplace ready for COVID-19» (PDF). World Health Organization. 2020 թ․ փետրվարի 27.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  17. ↑ «Снять «корону»: в РФ создают тест для выявления «китайской» пневмонии».
  18. ↑ «Transmission of Novel Coronavirus (2019-nCoV)» (անգլերեն). U. S. CDC. 2020 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 1-ին.
  19. ↑ «Временные методические рекомендации» (PDF). Минздрав России. 2020 թ․ հունվարի 29.
  20. ↑ «Novel 2019 coronavirus genome» (անգլերեն). Virological. 2020 թ․ հունվարի 11. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 1-ին.
  21. ↑ «Novel Coronavirus (2019-nCoV) advice for the public: Myth busters» (անգլերեն). World Health Organization. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 30-ին.
  22. ↑ New-type coronavirus causes pneumonia in Wuhan : expert : [անգլ.] // News. — Xinhua. — Дата обращения: 09.01.2020.
  23. ↑ Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome(անգլ.). — 2020-01-23.
  24. ↑ «2019-nCoV Sequences (Wuhan coronavirus)» (անգլերեն). National Center for Biotechnology Information (USA). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 1-ին.
  25. ↑ 25,0 25,1 WHO, Novel Coronavirus (2019-nCoV)
  26. ↑ «Genomic epidemiology of novel coronavirus (nCoV) using data generated by Fudan University, China CDC, Chinese Academy of Medical Sciences, Chinese Academy of Sciences, Zhejiang Provincial Center for Disease Control and Prevention and the Thai National Institute of Health shared via GISAID». nextstrain.org. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 1-ին.
  27. ↑ Associated Press (2020 թ․ հունվարի 20). «China confirms human-to-human transmission of new coronavirus». CBC News (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 21-ին.
  28. ↑ WHO, Coronavirus
  29. ↑ Charles Calisher, Dennis Carroll, Rita Colwell, Ronald B Corley, Peter Daszak et al. Statement in support of the scientists, public health professionals, and medical professionals of China combatting COVID-19(անգլ.) // The Lancet : Correspondence. — Elsevier, 2020. — doi:10.1016/S0140-6736(20)30418-9
  30. ↑ Callaway & Cyranoski, 2020
  31. ↑ Лосева, Полина (2020 թ․ հունվարի 23). «Китайский коронавирус оказался гибридом вирусов змеи и летучей мыши». N+1.
  32. ↑ «Loss of sense of smell as marker of COVID-19 infection» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 27-ին.
  33. ↑ «There is an increasing number of cases in several EU/EEA countries without epidemiological links to explain the source of transmission» Daily risk assessment on COVID-19(անգլ.) ECPC, 13 March 2020
  34. ↑ Марика Димитриади. «Что делает Европа, чтобы остановить коронавирус?» (ռուսերեն). Euronews. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 19-ին.
  35. ↑ «Зараженных СOVID-19 в мире уже больше, чем в Китае» (ռուսերեն). КорреспонденТ.net. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 20-ին.
  36. ↑ Мария Лисицына. «Макрон объявил о закрытии въезда в Шенген с 17 марта» (ռուսերեն). РБК. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 19-ին.
  37. ↑ Harsh Chauhan. «The U.S. Stock Market Could Crash Another 25% If This Nightmare Scenario Unfolds» (անգլերեն). CNN. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 20-ին.
  38. ↑ «Московский кинофестиваль перенесли из-за коронавируса» (ռուսերեն). Интерфакс. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 20-ին.
  39. ↑ Олег Усков. «Каннский кинофестиваль перенесли из-за пандемии» (ռուսերեն). Российская газета. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 20-ին.
  40. ↑ [1]
  41. ↑ Наталья Копылова. «Международный авиасалон Фарнборо отменили из-за коронавируса» (ռուսերեն). ՌԻԱ Նովոստի. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 20-ին.
  42. ↑ «https://www.interfax.ru/world/699805» (ռուսերեն). Интерфакс. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 21-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
  43. ↑ The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) – China, 2020. China CDC Weekly, 2020, 2(8): 113–122.
  44. ↑ Jack Derwin (2020 թ․ հունվարի 31). «The Wuhan coronavirus will hurt these Australian companies and cost the economy billions, according to global bank UBS» (անգլերեն). Business Insider Australia. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 11-ին.
  45. ↑ «Formula 1, FIA and AGPC announce cancellation of the 2020 Australian Grand Prix | Formula 1®» (անգլերեն). www.formula1.com. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 13-ին.
  46. ↑ «Венгрия ввела чрезвычайное положение из-за коронавируса. Через 5 недель в Будапеште запланирован финал Кубка Федерации». 2020 թ․ մարտի 11.
  47. ↑ «Чемпионата Германии остановлен из-за коронавируса, титул разыгран не будет». Советский спорт. 2020 թ․ մարտի 10.
  48. ↑ Объяснена аномально низкая смертность от коронавируса в Германии // Лента. Ру, 21 марта 2020
  49. ↑ «RKI - Coronavirus SARS-CoV-2 - Archiv der Situationsberichte des Robert Koch-Instituts zu COVID-19 (ab 4.3.2020)». www.rki.de. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
  50. ↑ «В Италии из-за коронавируса закрыли достопримечательности // Российская газета, 23.02.2020». rg.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  51. ↑ Карантинный режим введен на большей части севера Италии // Известия, 8 марта 2020
  52. ↑ «Coronavirus: All sport in Italy suspended because of outbreak» (անգլերեն). BBC Sport. 2020 թ․ մարտի 9.
  53. ↑ Телефонный разговор с премьер-министром Италии Джузеппе Конте / kremlin.ru
  54. ↑ В группу Минобороны России для оказания помощи Италии вошли ведущие специалисты в области вирусологии и эпидемиологии / mil.ru
  55. ↑ «Крупная японская фотовыставка CP+ 2020 тоже отменена из-за вспышки коронавируса». 3dnews.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link). 3DNews.ru
  56. ↑ 21 февраля 2020 года организаторы глобальной биофармацевтической конференции Bio Asia, запланированной на 10-12 марта 2020 года в Токио, сообщили об отмене мероприятия в связи с коронавирусом «Tokyo Marathon Cancels Mass Participation Race, To Go Ahead as Elite-Only Event (updated)». japanrunningnews.blogspot.com. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  57. ↑ Эстония объявила чрезвычайное положение из-за коронавируса // Лента.ру, 13 марта 2020
  58. ↑ «В Эстонии уже 41 больной коронавирусом. Это число будет расти». RUS Delfi. 2020 թ․ մարտի 13. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 13-ին.
  59. ↑ Франция ограничила поездки по стране // Лента. Ру, 16 марта 2020
  60. ↑ Французов просят сменить привычки: Макрон ввел «военное положение» из-за коронавируса // Вести, 17 марта 2020
  61. ↑ Какие меры приняты в Узбекистане против коронавируса. Главное
  62. ↑ Гуляния на Навруз отменены
  63. ↑ Работа кинотеатров приостанавливается, футбольные матчи отменяются
  64. ↑ Конференцию GDC 2020 перенесли на лето из-за коронавируса
  65. ↑ Important GDC 2020 Update
  66. ↑ «First Travel-related Case of 2019 Novel Coronavirus Detected in United States» (անգլերեն).
  67. ↑ Коронавирус обнажил хрупкость американского процветания // Взгляд, 9 марта 2020
  68. ↑ ««Мастерс» в Индиан-Уэллсе отменили. Дальше будет хуже?». 2020 թ․ մարտի 9.
  69. ↑ «Источник: «Мастерс» в Майами из-за коронавируса отменён». 2020 թ․ մարտի 12.
  70. ↑ «Коронавирус отменил выставку E3: какие игры мы не увидим» (ռուսերեն). Газета.Ru. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 12-ին.
  71. ↑ «ВОЗ объявила пандемию коронавируса в мире» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ մարտի 11. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 12-ին.
  72. ↑ Осторожно, Америка закрывается // Коммерсантъ.
  73. ↑ Коронавирус разрушает мировой спорт на наших глазах. Катастрофа в режиме LIVE
  74. ↑ «Official Notice · Ultra Music Festival» (անգլերեն). Ultra Music Festival. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 16-ին.
  75. ↑ «Чемпионат мира-2020 по фигурному катанию в Монреале отменен из-за коронавируса». 2020 թ․ մարտի 11.
  76. ↑ https://www.azatutyun.am/a/30462197.html
  77. ↑ «Կորոնավիրուսային հիվանդության իրավիճակը երկրում — NCDC Armenia». Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 3-ին.
  78. ↑ LLC, Helix Consulting. «COVID-19 Ճամփորդական սահմանափակումներ - Հայաստանի Հանրապետության Կառավարություն». www.gov.am (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 3-ին.

Գրականություն

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=SARS-CoV-2_(կորոնավիրուս)&oldid=10157655» էջից