Ամստերդամի անկարգություններ (նոյեմբեր, 2024)
| Այս հոդվածում նկարագրվում են ընթացիկ իրադարձություններ:
Տեղեկատվությունը, իրադարձությունների զարգացմանը զուգահեռ, կարող է շատ արագ փոփոխվել, իսկ սկզբնական լրահոսային հաղորդագրությունները կարող են լինել ոչ արժանահավատ: |
Անկարգություններ Ամստերդամում[1], 2024 թվականի նոյեմբերի 7-ի գիշերը Նիդերլանդների Ամստերդամ քաղաքում տեղի ունեցած մի շարք միջադեպեր, որոնց թիրախում են եղել իսրայելցի ֆուտբոլասերները։ Սկսվել են այն բանից հետո, երբ իսրայելցիները հարձակվել են մարդկանց տների վրա, որտեղ բարձրացված են եղել պաղեստինյան դրոշներ, բղավել են ռասիստական վիրավորանքներ արաբների հասցեին։ Թիրախավորվել է արաբ տաքսու վարորդը։ Հարձակումները տեղի են ունեցել ՈՒԵՖԱ-ի Եվրոպայի լիգայի ֆուտբոլի իսրայելական «Մաքաբի Թել Ավիվ» ֆուտբոլային ակումբի և հոլանդական Ամստերդամի «Այաքսի» միջև խաղից հետո[2]:
.jpg)
| Մասն է | հակասեմիտիզմ Իսրայել-Համաս պատերազմի ժամանակ  | |
|---|---|---|
| Երկիր | Նիդերլանդներ | |
| Վարչատարածքային միավոր | • Հյուսիսային Հոլանդիա • Ամստերդամ • Ամստերդամ | |
| Վայր | Ամստերդամ-Սենտրում | |
| Թվական | 7 Նոյեմբերի 2024, 11 Նոյեմբերի 2024 | |
| Սկսած | 7 Նոյեմբերի 2024 | |
| Ավարտված | unknown value | |
| Կազմակերպիչ | Համաս | |
| Վիրավորների քանակ | 5, 20, 30 | |
| Զոհվածների քանակ | 0 | |
| Has contributing factor | association football match | |
| Թիրախ | supporters' group, հրեա, Իսրայելցիներ, տրամվայ | |
| Number of arrests | 62, 52 | |
Հաղորդվում է, որ հարձակումների ժամանակ Թել Ավիվի «Մաքաբի» ֆուտբոլային ակումբի կողմնակիցները դարանակալվել են և ենթարկվել հարձակման քաղաքի տարբեր վայրերում[3]: Նիդերլանդների ոստիկանությունը հայտարարել է, որ հանցագործները «ակտիվորեն փնտրել են իսրայելցի կողմնակիցներին՝ նրանց վրա հարձակվելու համար»[4] և հաստատել է 62 մարդու կալանավորում[3]։ Հինգ մարդ հոսպիտալացվել է, իսկ 20-30 այլ անձինք թեթև վնասվածքներ են ստացել[5]։
Նիդերլանդների իշխանությունները հարձակումները որակել են որպես հակասեմիտական՝ ինչպես Նիդերլանդների, այնպես էլ Իսրայելի կառավարությունների կողմից դատապարտող հայտարարություններով[2]:
Նախապատմություն
խմբագրել«Այաքս»-«Մաքաբի Թել Ավիվ» հանդիպումը Եվրոպայի լիգայի խմբային փուլի հանդիպումն էր, որն անցկացվել է Յոհան Կրոյֆ Արենայում։
Խաղի նախորդ գիշերը Ամստերդամի ոստիկանությունն ավելացրել է իր ներկայությունը քաղաքի կենտրոնում[6]։ Տեղական իշխանությունները նշել են տարբեր ոլորտներում հակամարտությունների հնարավորության վերաբերյալ մտահոգություններ[6]: Հաղորդդվել է, որ չորեքշաբթի երեկոյան ոստիկանությունը միջամտել է՝ կանխելու ընդհարումը մի խումբ տաքսու վարորդների և մոտակա խաղատան այցելուների առանձին խմբի միջև[6]: Խաղից առաջ սոցցանցերում տարածվել են տեսանյութեր, որոնցում երևում էր, որ «Մաքքաբիի» որոշ երկրպագուների վանկարկումները ներառել են հակաարաբական հայհոյանքներ և Գազայում Իսրայելի պաշտպանության բանակի գործողությունները գովաբանող հայտարարություններ: Այլ կադրերում երևում է, թե ինչպես են մարդիկ պաղեստինյան դրոշները պատռում Ամստերդամում, թեև այդ միջադեպերի ժամանակն ու համատեքստը մնում են անորոշ[6][7]: Հաղորդվել է, որ հարձակման է ենթարկվել արաբ տաքսու վարորդը, մարդիկ սպառնացել են անցորդներին և խաղից առաջ սուլոցներով ընդհատել են իսպանական 2024 թվականի ջրհեղեղի զոհերի հիշատակի լռության րոպեն[8][9]։
Հանդիպումից առաջ Ամստերդամի քաղաքապետ Ֆեմկե Հալսեման արգելել է պաղեստինամետ բողոքի ցույցեր անցկացնել Յոհան Կրոյֆ Արենայի անմիջական հարևանությամբ՝ պլանավորված հանրահավաքը մարզադաշտից մեկ կիլոմետր հեռավորության վրա տեղափոխելով[10]: Չնայած ուժեղացված անվտանգությանը, պաղեստինամետ ցուցարարները խաղի օրը փորձել են հասնել Յոհան Կրոյֆ Արենա, թեև քաղաքն արգելել էր նման բողոքի ցույցերը[2]: Հանդիպումն ինքնին ավարտվել է առանց միջադեպերի, երբ «Այաքսը» 5:0 հաշվով հաղթել է Թել Ավիվի «Մաքաբիին»[2]:
Ընդհարումներ
խմբագրելԽաղից հետո բռնություններ են սկսվել Ամստերդամի մի քանի շրջաններում[2]։ Հոլանդիայի ոստիկանության տվյալներով՝ Թել Ավիվի «Մաքքաբիի» կողմնակիցները դարանակալվել են և հարձակման ենթարկվել քաղաքի տարբեր վայրերում[2]։ Անկարգություններ սկսվեցին, երբ մի քանի խմբեր, որոնք պաղեստինամետ կարգախոսներ են վանկարկել, բախվեցին իսրայելցի երկրպագուներին քաղաքի Դամ հրապարակում[11]:
Ըստ Jerusalem Post-ի, հարձակումներին մասնակցել են բազմաթիվ անձինք, կադրերում երևում է, թե ինչպես են երկրպագուներին ծեծում և դանակներով հետապնդում[12]: Ականատեսները հայտնել են դանակահարության փորձերի, մարդկանց գետը նետելու և ծայրահեղականների ծեծի և իսրայելցիների վրա թքելու մասին[12]: Maariv-ի զեկույցում նշվել է նաև իսրայելցու առևանգման առնվազն մեկ փորձ, և շատ երկրպագուներ ապաստան են փնտրել՝ բարիկադավորվելով խանութներում և շենքերում[12]: Սոցիալական ցանցերի կադրերը ցույց են տվել, թե ինչպես են երկրպագուներին հետապնդում դանակներով, հետիոտնին վրաերթի են ենթարկում մեքենայով, իսկ ջրանցք նետված տղամարդուն ստիպում են վանկարկել «ազատ Պաղեստին»: Հարձակումների ժամանակ տաս իսրայելցի վիրավորվել է, երեքն անհետ կորել են[13]։
Ամստերդամի քաղաքապետ Ֆեմք Հալսեմա ասել է, որ հարձակումները ներառել են հարձակումներ, որոնք իրականացվել են «սկուտերով տղաներ», որոնք փախել են դեպքի վայրից, երբ հայտնվել է ոստիկանությունը: Նա ասել է, որ իշխանությունները NCTV-ից անվտանգության գնահատման հարցում են արել, որը որևէ հատուկ սպառնալիք չի գտել, հավելելով, որ վաղ քննությունները ցույց են տվել, որ խռովությունները արագ կազմակերպվել են Telegram- ում[14]: Նիդեռլանդական ոստիկանությունը հայտարարել է, որ բախումների հետևանքով 62 մարդ ձերբակալվել է[2]։
Ըստ ոստիկանության՝ հինգ հոգի հոսպիտալացվել են հարձակումներից ստացված վնասվածքների պատճառով, սակայն բոլորն էլ դուրս են գրվել ուրբաթ առավոտյան: Իշխանությունները նաև տեղեկացրել են Թել Ավիվի «Մաքքաբիի» 20-30 այլ կողմնակիցների մասին, ովքեր թեթև վնասվածքներ են ստացել[14]։
Անդրադարձ
խմբագրելՆիդերլանդներ
խմբագրելՆիդեռլանդների վարչապետ Դիկ Շուֆն ասել է, որ «սարսափած է Իսրայելի քաղաքացիների դեմ հակասեմիտական հարձակումներից»։ Նա իրավիճակը անվանել է «անընդունելի»՝ հավելելով, որ ինքը «սերտ կապի մեջ է բոլոր ներգրավված կողմերի հետ և հենց նոր հեռախոսով խոսել է Նեթանյահուի հետ՝ և շեշտել, որ մեղավորները կբացահայտվեն և քրեական պատասխանատվության կենթարկվեն»[15]։ Արդարադատության նախարար Դեյվիդ վան Վելը հայտարարել է, որ մեղավորները կբացահայտվեն և պատասխանատվության կենթարկվեն՝ հավելելով. «Մենք պետք է ամաչենք ինքներս մեզ համար»[16]։
Նիդեռլանդների թագավոր Վիլեմ-Ալեքսանդրը «խորը սարսափ և ցնցում» է ապրել հարձակումների կապակցությամբ՝ հավելելով. «Մենք ձախողեցինք Նիդեռլանդների հրեական համայնքը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, և անցած գիշեր մենք կրկին ձախողեցինք»: Հոլանդացի քաղաքական գործիչ Գերտ Վիլդերսը գրել է[17]. «կարծես փողոցներում հրեաների որս է ընթանում: Ձերբակալեք և արտաքսեք բազմամշակութային տականքին, որը հարձակվել էր Թել Ավիվի «Մաքքաբիի» կողմնակիցների վրա մեր փողոցներում», հավելելով, որ «ամաչում է, որ դա կարող է տեղի ունենալ Նիդեռլանդներում և դա բացարձակապես անընդունելի է»[18]։
Ամստերդամի քաղաքապետ Ֆեմկե Հալսեման դատապարտել է հարձակումները՝ հանցագործներին նկարագրելով որպես «հակասեմական ջոկատներ»: Մամուլի ասուլիսում նա խորը ամոթանք է հայտնել՝ միջադեպն անվանելով «քաղաքի համար շատ մութ պահ»[19]։
Իսրայել
խմբագրելԻսրայելի արտգործնախարար Գեդեոն Սաարն արձագանքել է հարձակումներին՝ խորհուրդ տալով Ամստերդամի իսրայելցիներին մնալ իրենց հյուրանոցներում: Բռնության հետևանքով, որը նա դատապարտել է որպես «բարբարոսական և հակասեմիտական»։ Ինչպես հաղորդում է Իսրայելի արտաքին գործերի նախարարությունը, Սաարը իրադարձությունները նկարագրել է որպես «բուռն ահազանգ Եվրոպայի և աշխարհի համար»: Նա նաև դիմել է իր հոլանդացի գործընկերոջը՝ Կասպար Վելդկամփին, օգնություն խնդրելով իսրայելցի քաղաքացիներին իրենց հյուրանոցներից օդանավակայան անվտանգ տեղափոխելու հարցում[2]:
Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն Նիդեռլանդների վարչապետ Շուֆի հետ զրույցում ընդգծել է Նիդեռլանդներում բոլոր իսրայելցիների անվտանգության ապահովման «գերագույն կարևորությունը»: Նեթանյահուն ընդգծել է Իսրայելի քաղաքացիների դեմ ծրագրված հակասեմական հարձակումների լրջությունը և խնդրել է ուժեղացնել Նիդեռլանդների հրեական համայնքի անվտանգությունը, հայտնում է Իսրայելի վարչապետի գրասենյակը[2]: Սկզբում Նեթանյահուն հայտարարել է «փրկարարական ինքնաթիռներ» ուղարկելու պլանների մասին՝ Իսրայելի քաղաքացիներին տուն բերելու համար։ Այնուամենայնիվ, նրա գրասենյակը ավելի ուշ պարզաբանել է, որ ուշադրությունը կկենտրոնացվի նրանց անվտանգ վերադարձի համար կոմերցիոն թռիչքներ կազմակերպելու վրա, այլ ոչ թե փրկարար ինքնաթիռներ ուղարկելու վրա[2]։
Իսրայելի առաջատար «Էլ Ալ» ավիաընկերությունը հայտարարել է, որ փրկարարական թռիչք է իրականացնելու Ամստերդամից Թել Ավիվ Շաբաթի ժամանակ՝ հուդայականության հանգստի օրը, Իսրայելի գլխավոր ռաբբինի հավանությամբ: Թռիչքը նախատեսված է անվճար իրականացնել[20]։
Ֆրանսիա
խմբագրելՖրանսիայի Ներքին գործերի նախարար Բրունո Ռետիլյոն մերժել է Ֆրանսիայի և Իսրայելի միջև առաջիկա խաղը տեղափոխելու կոչերը՝ հայտարարելով, որ դա «հեղափոխություն է նշանակում բռնության և հակասեմիտականության սպառնալիքների դիմաց» Նա հաստատել է, որ խաղը կկայանա ինչպես նախատեսված էր Ստադ դը Ֆրանս մարզադաշտում, անվտանգության ապահովման միջոցառումներով[2]։
Պաղեստին
խմբագրելՊաղեստինի արտգործնախարարությունը հայտարարություն է տարածել, որ դատապարտում է իսրայելական երկրպագուների հակաարաբական երգերը և Ամստերդամում պաղեստինյան դրոշների վնասումը: Նախարարությունը նաև կոչ է արել հոլանդական իշխանություններին ապահովել պաղեստինցիների և արաբների պաշտպանությունը Նիդերլանդներում[2]:
Հրեական խմբեր և գործիչներ
խմբագրելՅադ Վաշեմը՝ Հոլոքոստի հիշատակի համաշխարհային կենտրոնը, «խորը մտահոգություն» է հայտնել և սատարում զոհերին։ Կազմակերպությունը «խորապես տագնապալի» է անվանել նման բռնության ականատես լինելը, հատկապես, երբ մոտենում է Բյուրեղապակյա գիշերվա տարեդարձը: Յադ Վաշեմն ընդգծել է, որ միջադեպը ընդգծում է «հակասեմիտիզմի տագնապալի վերածնունդը, քաղցկեղային ժանտախտը, որը ներթափանցել է մեր հասարակության բոլոր ոլորտները»[21]:
Ֆրանսիայի հրեաների ներկայացուցիչների խորհրդի ղեկավար Յոնաթան Արֆին իրադարձությունն անվանել է «զանգվածային լինչ, համակարգված հարձակում իսրայելցիների վրա, որոնք դուրս էին եկել խաղադաշտից: Դա ամենադաժան հակասեմականությունն է, որը կրկին ի հայտ է գալիս»: զոհերը թիրախավորվել են «ոչ միայն Գազայում տեղի ունեցող հակամարտության անվան տակ, այլև այն պատճառով, որ նրանք հրեաներ են»[13]։
Մեծ Բրիտանիայի և Համագործակցության գլխավոր ռաբբի սըր Էֆրեմ Միրվիսը հարձակումներն անվանել է «ջրբաժան» Եվրոպայի համար՝ հավելելով, որ «ատելությամբ լցված ամբոխները հետապնդել են հրեա և իսրայելցի ֆուտբոլասերներին Ամստերդամի փողոցներում խաղից հետո՝ դաժանորեն ծեծելով նրանց և հպարտորեն։ կադրերը տեղադրելով սոցիալական ցանցերում»[13]:երն անվանել է «զանգվածային լինչ, համակարգված հարձակում իսրայելցիների վրա, որոնք դուրս էին եկել խաղադաշտից: Դա ամենադաժան հակասեմականությունն է, որը կրկին ի հայտ է գալիս»: զոհերը թիրախավորվել են «ոչ միայն Գազայում տեղի ունեցող հակամարտության անվան տակ, այլև այն պատճառով, որ նրանք հրեաներ են»[13]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «'A new Kristallnacht': Jewish, Israeli figures express horror over Amsterdam pogrom». The Jerusalem Post | JPost.com (անգլերեն). 2024-11-08. Վերցված է 2024-11-08-ին.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Kent, Eugenia Yosef, Edward Szekeres, Lauren (2024-11-08). «Israeli soccer fans attacked in Amsterdam, in what Dutch authorities call antisemitic incidents». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ 3,0 3,1 Kent, Eugenia Yosef, Edward Szekeres, Lauren (2024-11-08). «Israeli soccer fans attacked in Amsterdam, in what Dutch authorities call antisemitic incidents». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «Attackers assaulted Israeli fans after a soccer match in Amsterdam, leaving 5 people hospitalized». AP News (անգլերեն). 2024-11-08. Վերցված է 2024-11-08-ին.
- ↑ «"Boys on scooters" targeted Israeli football fans in Amsterdam; No confirmed abductions | NL Times». nltimes.nl (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Kent, Eugenia Yosef, Edward Szekeres, Lauren (2024-11-08). «Israeli soccer fans attacked in Amsterdam, in what Dutch authorities call antisemitic incidents». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ Video footage shows Israeli soccer fans taunting Arabs in Amsterdam with anti-Palestinian chants. Times of Israel
- ↑ «Israeli hooligans provoke clashes in Amsterdam after chanting anti-Palestinian slogans». Middle East Eye (անգլերեն). 8 November 2024. Արխիվացված օրիգինալից 8 November 2024-ին. Վերցված է 8 November 2024-ին.
- ↑ «Israeli football fans attacked in Amsterdam, officials say». BBC News. 8 November 2024. Վերցված է 8 November 2024-ին.
- ↑ «Amsterdam bans pro-Palestine protesters from rallying outside Ajax-Maccabi TLV match». The Jerusalem Post (անգլերեն). 7 November 2024. Վերցված է 8 November 2024-ին.
- ↑ «Arrests in Amsterdam after pro-Palestinian activists heckle Maccabi Tel Aviv fans | NL Times». nltimes.nl (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 «Israeli hooligans provoke clashes in Amsterdam after chanting anti-Palestinian slogans». Middle East Eye (անգլերեն). 8 November 2024. Արխիվացված օրիգինալից 8 November 2024-ին. Վերցված է 8 November 2024-ին.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Crisp, James (2024-11-08). «'Jew hunt' condemned after pro-Palestinian mob attacks football fans in Amsterdam». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0307-1235. Վերցված է 2024-11-08-ին.
- ↑ 14,0 14,1 «"Boys on scooters" targeted Israeli football fans in Amsterdam; No confirmed abductions | NL Times». nltimes.nl (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.
- ↑ Kent, Eugenia Yosef, Edward Szekeres, Lauren (2024-11-08). «Israeli soccer fans attacked in Amsterdam, in what Dutch authorities call antisemitic incidents». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «"Boys on scooters" targeted Israeli football fans in Amsterdam; No confirmed abductions | NL Times». nltimes.nl (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.
- ↑ «King of the Netherlands: 'We failed the Jewish community during World War II, and last night we failed again'». Times of Israel. 2024-11-08.
- ↑ Crisp, James (2024-11-08). «'Jew hunt' condemned after pro-Palestinian mob attacks football fans in Amsterdam». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0307-1235. Վերցված է 2024-11-08-ին.
- ↑ Kent, Eugenia Yosef, Edward Szekeres, Lauren (2024-11-08). «Israeli soccer fans attacked in Amsterdam, in what Dutch authorities call antisemitic incidents». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «El Al rescue flights to Amsterdam to operate on Shabbat, trauma response units activate». The Jerusalem Post | JPost.com (անգլերեն). 2024-11-08. Վերցված է 2024-11-08-ին.
- ↑ «At least 5 hospitalized, 62 arrested in attacks on Israeli football fans in Amsterdam | NL Times». nltimes.nl (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-08-ին.