Վիքիպեդիա

Մանչեսթեր Յունայթեդ

Անգլերեն ֆուտբոլային ակումբի
Ընտրյալ հոդված
Վիքիպեդիա:Ընտրյալ հոդվածներ
Դուք կարդում եք հոդված, որը «Ընտրյալ հոդված» կարգավիճակ ունի։

«Մանչեսթեր Յունայթեդ» (անգլ.՝ Manchester United Football Club; արտասանություն։ [ˈmæntʃɛstə ju:ˈnaɪtɪd]), անգլիական պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլային ակումբ Մեծ Մանչեսթերից, հանդես է գալիս Պրեմիեր Լիգայում։ Հիմնադրվել է որպես «Նյուտոն Հիթ (Լանկաշիր Էնդ Յորքշիր Ռեյլուեյ)» 1878 թվականին, անվանափոխվել է 1902 թվականին՝ «Մանչեսթեր Յունայթեդ»։ Աշխարհի ամենահանրահայտ ֆուտբոլային ակումբներից մեկն է[6], անգլիական Պրեմիեր Լիգայի հիմնադիր ակումբներից մեկը 1992 թվականին[7]։

Ձայնային ֆայլն ստեղծվել է հետևյալ տարբերակի հիման վրա (հուլիսի 16, 2016) և չի պարունակում այս ամսաթվից հետո կատարված փոփոխությունները։ Տես նաև ֆայլի մասին տեղեկությունները կամ բեռնիր ձայնագրությունը Վիքիպահեստից։ (Գտնել այլ աուդիո հոդվածներ)
Մանչեսթեր Յունայթեդ
Ամբողջական անուն Manchester United Football Club
Մանչեսթեր Յունայթեդ Ֆուտբոլային Ակումբ
Մականուն(ներ) The Red Devils «Կարմիր Սատանաներ»[1][2],
The Reds «Կարմիրներ»[3], «Մանկունիանցիներ»
Հիմնադրում 1878, որպես Նյութոն Հիթ
1902, որպես Մանչեսթեր Յունայթեդ
Երկիր  Միացյալ Թագավորություն
Մարզադաշտ Օլդ Թրաֆորդ
Տարողունակություն 75,643[4][5]
Նախագահ Ֆրանսիա Օմար Բերրարդա
Մարզիչ Պորտուգալիա Ռուբեն Ամորիմ
Կայք
Պաշտոնական կայք
Լիգա Պրիմիեր Լիգա
2023-24 8-րդ
Տան դաշտ
Մրցակցի դաշտ
Երրորդ համազգեստ

Ակումբը 1910 թվականից իր խաղերն անցկացնում է «Օլդ Թրաֆորդ» մարզադաշտում, որն Անգլիայի՝ տարողությամբ երկրորդ ֆուտբոլային մարզադաշտն է՝ «Ուեմբլիից» հետո և տեղավորում է գրեթե 76000 հանդիսական։

«Մանչեսթեր Յունայթեդը» համարվում է աշխարհի ամենահարուստ և ամենաշատ երկրպագուներ ունեցող ակումբներից մեկը[8]։ Վերջին 20 տարիների ընթացքում Անգլիայի ամենահաջողակ ակումբներից մեկն է. 1986 թվականի նոյեմբերից, երբ ակումբն սկսեց գլխավորել Ալեքս Ֆերգյուսոնը, նվաճել է 27 խոշոր գավաթ[9]։ Պրեմիեր Լիգայի 2010-2011 մրցաշրջանում թիմը նվաճել է ռեկորդային 19-րդ տիտղոսը՝ դառնալով Անգլիայի ռեկորդակիր չեմպիոնական տիտղոսների քանակով և շրջանցելով «Լիվերպուլին», որը հաղթել էր 18 չեմպիոնական տիտղոս։ 2012-2013 մրցաշրջանում ակումբը նվաճել է նաև 20-րդ տիտղոսը։ 1968 թվականին «Մանչեսթեր Յունայթեդը» դարձել առաջին անգլիական ակումբը, որը նվաճել է Չեմպիոնների գավաթը՝ եզրափակչում հաղթելով «Բենֆիկային» 4-1 հաշվով[10]։ 1999 թվականին «Մանչեսթեր Յունայթեդը» հաղթել է եվրոպական ամենապատվաբեր ակումբային առաջնության՝ ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգայի եզրափակչում՝ կամային հաղթանակ տանելով «Բավարիա Մյունխենի» նկատմամբ 2-1 հաշվով[11]։ 2007-2008 մրցաշրջանում թիմը կրկին նվաճել է Չեմպիոնների լիգան՝ հաղթելով լոնդոնյան «Չելսիին»[12]։ Բացի այդ «Մանչեսթեր Յունայթեդը» 12 անգամ նվաճել է Անգլիայի գավաթը[13]։

2012-2013 մրցաշրջանի ավարտից հետո «Մանչեսթեր Յունայթեդի» գլխավոր մարզիչը Ալեքս Ֆերգյուսոնը, ով նշանակվել էր այդ պաշտոնին 1986 թվականի նոյեմբերի 6-ին, թողեց պաշտոնը, սակայն մնաց ակումբային կառույցներում և ակումբի տնօրենների խորհրդի անդամ է, բացի այդ հանդիսանում է ակումբի դեսպան[14][15]։ Ալեքս Ֆերգյուսոնի գլխավորությամբ ֆուտբոլային ակումբը 27 տարվա ընթացքում նվաճել էր 38 տիտղոս, ինչի շնորհիվ նա դարձավ ֆուտբոլի պատմության մեջ մեծագույն մարզիչներից մեկը։

2010 թվականին «Յունայթեդը» ընդգրկվել է ամենաբարձր եկամուտներ ունեցող երեք ֆուտբոլային ակումբների ցանկի մեջ[16]։ 2015 թվականի մայիսի 7-ին «Ֆորբս» ամսագիրը գնահատեց ակումբը 3,1 միլիարդ դոլար (2,04 միլիարդ ֆունտ)[17]։

Թիմի գլխավոր մարզիչը նորվեգացի Օլե Գուննար Սուլշերն է։ Թիմի ավագը Անտոնիո Վալենսիան է, ով փոխարինել է 2018 թվականին կարիերան ավարտած Մայքլ Կարրիկին[18]։

Պատմություն

խմբագրել

Վաղ շրջան (1878-1945)

խմբագրել
 
«Նյուտոն Հիթը» 1892 թվականին

Ակումբը ձևավորվել է «Նյուտոն Հիթ (Լանկաշիր էնդ Յորքշիր Ռեյլուեյ)» (անգլ.՝ Newton Heath L&YR F.C) անվամբ Մանչեսթերի երկաթուղու մի խումբ աշխատողների կողմից 1878 թվականին[19][20]։ Ակումբային մարզահագուստը ուներ երկու գույն՝ կանաչ և ոսկեգույն։ 15 տարվա ընթացքում ակումբը հանդես էր գալիս տարածքով փոքր և կիսավեր «Նորթ Ռոուդ» մարզադաշտում, որից հետո՝ 1893 թվականին, տեղափոխվեց Քլեյթոնում գտնվող «Բենք Սթրիթ» մարզադաշտ։ Դրանից մեկ տարի առաջ ակումբը միացավ Անգլիայի Ֆուտբոլային լիգային և առանձնացավ երկաթուղիներից[21][22]։ Ստեղծվեց ակումբային քարտուղարի պաշտոնը, իսկ անվանումից հանվեց «Լանկաշիր էնդ Յորքշիր Ռեյլուեյ» լրացումը. ակումբը սկսեցին պարզապես կոչել «Նյուտոն Հիթ»։ 1902 թվականին թիմը սնանկության եզրին էր՝ ունենալով ավելի քան 2500 ֆունտ ստեռլինգի պարտք։ «Բենք Սթրիթ» մարզադաշտը պետք է փակվեր դատարանի կողմից[23]։ Ջոն Հենրի Դևիսը՝ Մանչեսթերի գարեջրի գործարանի ղեկավարը, բավականին մեծ չափի ներդրումներ կատարեց[19][24]։ 1902 թվականի ապրիլի 26-ից ակումբը փոխեց իր անունը և պաշտոնապես սկսեց անվանվել «Մանչեսթեր Յունայթեդ»։ Միաժամանակ փոփոխվեցին նաև ակումբի գույները. կանաչն ու ոսկեգույնը վերափոխվեցին կարմիրի և սպիտակի։

1903 թվականին ակումբային քարտուղար նշանակվեց Ջեյմս Մանգնել Էռնեստը, ում ղեկավարությամբ 1906 թվականին «Յունայթեդը» դուրս եկավ Առաջին դիվիզիոն, իսկ 1907-08 թվականների մրցաշրջանում նվաճեց իր առաջին չեմպիոնական տիտղոսը՝ Անգլիայի չեմպիոնի կոչումը[25]։ Այդ ժամանակ հարևան «Մանչեսթեր Սիթիից» «Յունայթեդ» տեղափոխվեցին մի շարք ֆուտբոլիստներ, այդ թվում՝ Բիլլի Մերեդիթը և Սենդի Թերնբուլլը, ովքեր հետագայում դարձան թիմի առանցքային խաղացողները[26]։ 1908 թվականին «Մանչեսթեր Յունայթեդը» առաջին անգամ նվաճեց Անգլիայի սուպերգավաթը[27], իսկ 1909 թվականին՝ Անգլիայի առաջին գավաթը[28]։ 1910-1911 թվականների մրցաշրջանում «Յունայթեդը» երկրորդ անգամ դարձավ Առաջին դիվիզիոնի չեմպիոն։ Նույն մրցաշրջանում տեղափոխվեց իր նոր «Օլդ Թրաֆորդ» մարզադաշտ[26][29]։

Հաջորդ տասնամյակի ընթացքում «Մանչեսթեր Յունայթեդը» չկարողացավ նոր տիտղոսներ նվաճել, իսկ 1922 թվականին կրկին վերադարձավ Երկրորդ դիվիզիոն[30]։ 1925 թվականին «Յունայթեդը» վերադարձավ Առաջին դիվիզիոն, բայց պայքարում էր միայն մրցաշարային աղյուսակի առաջին հատվածում տեղ գտնելու համար և նորից անցավ Երկրորդ դիվիզիոն 1931 թվականին։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին (1939-1945) նախորդող ութ տարիների ընթացքում «Յունայթեդը» պարբերաբար մի դիվիզիոնից մյուսն էր տեղափոխվում, իսկ 1934 թվականին առաջնությունում գրավեց իր պատմության մեջ ցածրագույն՝ 20-րդ հորիզոնականը Երկրորդ դիվիզիոնում[31]։ 1927 թվականի հոկտեմբերին՝ Ջոն Հենրի Դևիսի մահից հետո, «Մանչեսթեր Յունայթեդի» ֆինանսական դրությունը կտրուկ վատթարացավ, և 1931 թվականի վերջին ակումբը հայտնվեց սնանկության եզրին։ Թիմին հովանավորեց տեղացի գործարար Ջեյմս Ուլիլյամ Գիբսոնը, ով մարեց ակումբի բոլոր պարտքերը և դարձավ նոր ղեկավարը[32]։ 1938-39 մրցաշրջանը թիմն ավարտեց Առաջին դիվիզիոնի 14-րդ հորիզոնականում։

Բասբիի ժամանակաշրջանը (1945-1969)

խմբագրել
 
«Բասբիի փոքրիկները» Դանիայում, 1955 թվական
 
«Բասբիի փոքրիկները» իրենց վերջին խաղից առաջ
 
1958 թվականի փետրվարի 6-ի Մյունխենի ավիավթարի զոհերին նվիրված հուշատախտակ «Օլդ Թրաֆորդում»

1945 թվականին «Յունայթեդի» գլխավոր մարզիչ նշանակվեց Մեթ Բասբին։ Բասբիի և իր օգնականի՝ Ջիմ Մերֆիի ղեկավարությամբ ակումբը երեք մրցաշրջան շարունակ կարողացավ երկրորդ տեղը գրավել առաջնությունում՝ 1946-47, 1947-48 և 1948-49, իսկ 1948 թվականին նվաճեց Անգլիայի գավաթը[33]։ 1951-52 թվականների մրցաշրջանում՝ վերջին հաղթանակից 41 տարի անց, «Յունայթեդը» հաղթեց Առաջին դիվիզիոնի առաջնությունում[34]։

 
Հուշարձան՝ նվիրված «Մանչեսթեր Յունայթեդի» լեգենդար եռյակին՝ Ջորջ Բեսթին, Դենիս Լոուին և Բոբի Չարլթոնին

Թիմի նոր կազմը բաղկացած էր բարձր տարիքային խմբի ներկայացուցիչներից, և Բասբին սկսեց հիմնական թիմ հրավիրել երիտասարդական հավաքականի ֆուտբոլիստներին՝ Ռոջեր Բեռնին, Բիլ Ֆոուլքսին, Մարկ Ջոնսին, Դենիս Վայոլեթին։ Սակայն առաջին շրջանում՝ 1952-53 թվականների մրցաշրջանում, Բասբիի երիտասարդացած թիմը ավարտեց առաջնությունը միայն 8-րդ տեղում, իսկ արդեն 1955-56 թվականների մրցաշրջանում «Յունայթեդը» Անգլիայի չեմպիոն հռչակվեց։ Թիմի խաղացողների միջին տարիքը 22 էր[35]։ Մամուլում ակումբի երիտասարդ սաներին «Բասբիի փոքրիկներ» էին անվանում։ 1956-57 թվականների մրցաշրջանում «Յունայթեդը» կրկին նվաճեց Առաջին դիվիզիոնի առաջնության չեմպիոնի կոչումը, ինչպես նաև հասավ Անգլիայի գավաթի եզրափակիչ և Եվրոպայի չեմպիոնների գավաթի կիսաեզրափակիչ՝ դառնալով առաջին անգլիական ակումբը, որ մասնակցություն ունեցավ այդ եվրոպական մրցաշարում[36]։

1957-1958 թվականների մրցաշրջանում՝ «Ցրվենա Զվեզդայի» հետ խաղից հետո՝ Բելգրադից վերադառնալիս, «Յունայթեդի» խաղացողներով ինքնաթիռը 1958 թվականի փետրվարի 6-ին Մյունխենի օդանավակայանում վթարի ենթարկվեց։ Ավիավթարը ութ ֆուտբոլիստի կյանք խլեց (Ջեֆ Բենթ, Էդի Քոլման, Դունկան Էդվարդս, Մարկ Ջոնս, Դևիդ Փեգ, Թոմի Թեյլոր և Լիան Ուիլան)։ Զոհվեցին տասնհինգ այլ ուղևորներ՝ ներառյալ մարզչական շտաբի անդամները՝ Ուոլթեր Քրիքմերը, Ուոլի Բերթը և Թոմ Քարին[37][38]։ Մեթ Բեսբին ծանր վնասվածքներ ստացավ, բայց կարողացավ բուժվել և վթարից երեք ամիս անց կրկին վերադարձավ ակումբի ղեկավարման աշխատանքներին։ Ի զարմանս շատերի՝ չունենալով հիմնական կազմի մի շարք առանցքային ֆուտբոլիստներ՝ «Յունայթեդը» կարողացավ հասնել Անգլիայի գավաթի եզրափակիչ, որտեղ զիջեց «Բոլտոնին»։ Մրցաշրջանի վերջում ՈՒԵՖԱ-ն առաջարկեց Անգլիայի ֆուտբոլի ասոցիացիային երկու թիմ հայտավորել Եվրոպայի չեմպիոնների գավաթում, սակայն Ֆուտբոլի ասոցիացիան մերժեց առաջարկը[39][40]։ 1958-59 թվականների մրցաշրջանում «Յունայթեդը» գրավեց երկրորդ տեղը[34], պայմանագիր կնքելով Դենիս Լոուի և Փեթ Քրերանդի հետ, միաժամանակ փնտրելով երիտասարդ և տաղանդավոր ֆուտբոլիստների։ Նրանցից աչքի ընկավ Ջորջ Բեսթը։ Այս թիմով Բասբին նվաճեց 1963 թվականի Անգլիայի առաջնության ուղեգիր, թեև առաջնությունն ավարտել էր ընդամենը 19-րդ հորիզոնականում[41]։ Արդեն 1963-64 թվականների մրցաշրջանում «Յունայթեդը» գրավեց 2-րդ տեղը, իսկ 1964-65 և 1966-67 թվականների մրցաշրջաններում դարձավ Անգլիայի չեմպիոն[41]։ 1968 թվականին «Մանչեսթեր Յունայթեդը» անցավ Եվրոպայի չեմպիոնների գավաթի եզրափակիչ, որտեղ 4:4 հաշվով հաղթեց պորտուգալական «Բենֆիկային»։ Այդ արդյունքով «Մանչեսթեր Յունայթեդը» դարձավ առաջին անգլիական ակումբը, որ հաղթեց այդ մրցաշարը[42]։ «Յունայթեդի» առաջին կազմի երեք ֆուտբոլիստներ դարձան «Ոսկե գնդակի» հաղթողներ՝ Բոբի Չարլթոնը, Դենիս Լոուն և Ջորջ Բեսթը[43]։ 1969 թվականին Մեթ Բասբին լքեց գլխավոր մարզչի պաշտոնը՝ զիջելով այն «Յունայթեդի» նախկին խաղացող Ուիլֆ ՄաքԳինեսին[41]։

1969-1986

խմբագրել

Ուիլֆ ՄաքԳինեսի ղեկավարությամբ «Յունայթեդը» 1969-70 թվականների մրցաշրջանում զբաղեցրեց 8-րդ տեղը, և 1970-71 թվականների ձախողված մրցաշրջանից հետո ՄաքԳինեսը լքեց գլխավոր մարզչի պաշտոնը։ Բասբին համաձայնեց ժամանակավորապես գլխավորել թիմը, բայց արդեն 6 ամիս անց՝ 1971 թվականի ամռանը, վերջնականապես լքեց ակումբը[44]։ Միևնույն ժամանակ թիմից հեռացան մի քանի փորձառու ֆուտբոլիստներ, որոնց թվում էին Նոբի Սթայլզը և Փեթ Քրերանդը[45]։

 
Բոբի Չարլթոն

Թիմի գլխավոր մարզիչ նշանակվեց Ֆրենկ Օ’Ֆարելը։ Նա, ինչպես և ՄաքԳինեսը, ակումբի գլխավոր մարզչի պաշտոնում մնաց ավելի քան մեկուկես տարի, բայց, ի տարբերություն ՄաքԳինեսի, գնեց նոր խաղացողների, այդ թվում՝ Մարտին Բաքենին՝ «Յունայթեդի» հիմնական կազմը ուժեղացնելու համար։ Նշված մարզիկին «Յունայթեդը» գնեց «Աբերդինից» 125 000 ֆունտով[44]։ 1972 թվականի վերջում թիմի գլխավոր մարզիչ դարձավ Թոմի Դոհերտին՝ «Դոկ» մականվամբ[46]։ Նա փրկեց «Յունայթեդին» 1972-73 թվականների մրցաշրջանում լիգայից դուրս մնալուց, բայց արդեն հաջորդ մրցաշրջանում ակումբը երկար տարիների դադարից հետո վերադարձավ Երկրորդ դիվիզիոն[44]։ Այդ ժամանակ «աստղային եռյակը»՝ ի դեմս Ջորջ Բեսթի, Դենիս Լոուի և Բոբի Չարլթոնի հեռացավ թիմից։ Նրանց փոխարեն ակումբ են գալիս Լու Մակարին, Ստյուարտ Հյուսթոնին և Բրայան Գրինհոֆին, սակայն նրանցից ոչ ոք չկարողացավ նշված ֆուտբոլիստներին արժանիորեն փոխարինել[47]։ 1974-75 մրցաշրջանի արդյունքներով «Մանչեսթեր Յունայթեդը» վերադարձավ Առաջին դիվիզիոն, իսկ 1976 թվականին հասավ Անգլիայի գավաթի եզրափակիչ, որտեղ զիջեց «Սաութհեմփթոնին»։ Մեկ տարի անց «Յունայթեդը» այնուամենայնիվ նվաճեց Անգլիայի գավաթը՝ 1977 թվականի եզրափակիչ խաղում հաղթելով «Լիվերպուլին» 2։1 հաշվով[48]։ Չնայած այդ հաջողությանը և երկրպագուների շրջանում սիրված լինելուն՝ Դոհերտիին ազատեցին աշխատանքից հենց եզրափակչից հետո. պատճառը նրա և ակումբի ֆիզիոթերապևտի կնոջ միջև սիրային կապն էր[44][49]։

1977 թվականի ամռանը Դոհերտիին գլխավոր մարզչի պաշտոնում փոխարինեց Դեյվ Սեքսթոնը։ Վերջինիս չհաջողվեց հաղթել և ոչ մի տիտղոս, այդ իսկ պատճառով 1981 թվականին նրան ազատեցին այդ պաշտոնից[50]։ Նրան փոխարինեց Ռոն Աթքինսոնը, ում կերպարը երևում էր մարզչական աշխատանքում[51]։ Նա միանգամից սահմանեց տրանսֆերային ռեկորդ՝ գնելով Բրայան Ռոբսոնին «Վեստ Բրոմվիչից»։ Բացի այդ, Աթքինսոնը պայմանագիր կնքեց Յեսպեր Օլսենի, Փոլ Մաքգրատի և Գորդոն Ստրականի հետ։ Երիտասարդական թիմից հիմնական կազմ հրավիրեց Նորման Ուայթսայդին և Մարկ Հյուզին[50]։ Աթքինսոնի գլխավորությամբ «Յունայթեդը» երկու անգամ (1983, 1985) նվաճեց Անգլիայի գավաթը։ Թիմը նաև հաղթողի հիմնական հավակնորդ էր համարվում առաջնության հաղթանակի համար պայքարում, երբ մանկունիանցիները հաղթեցին առաջին 10 խաղերը և հոկտեմբեր ամսին արդեն իրենց մոտակա հակառակորդներից առավել էին 10 միավորով։ Սակայն ֆուտբոլիստները գցեցին տեմպը, կորցրին իրենց երբեմնի լավ մարզավիճակը և ավարտեցին առաջնությունն ընդամենը 4-րդ տեղում։ Հաջորդ մրցաշրջանում թիմը չլքեց Առաջին դիվիզիոնը։ Աթքինսոնը հեռացավ, և նրան փոխարինեց շոտլանդացի Ալեքս Ֆերգյուսոնը[50][52]։

Ալեքս Ֆերգյուսոնի ժամանակաշրջան (1986-2013)

խմբագրել

Ալեքս Ֆերգյուսոնի ղեկավարությամբ առաջին մրցաշրջանում «Մանչեսթեր Յունայթեդը» ավարտեց առաջնությունը 11-րդ տեղում[53]։ Արդեն 1987-88 թվականների մրցաշրջանում «Յունայթեդը» երկրորդն էր, սակայն չկարողացավ նույն հաջողությունը կրկնել հաջորդ մրցաշրջանում[54]։ 1990 թվականի սկզբին Ֆերգյուսոնը ակումբից հեռանալու եզրին էր, սակայն Անգլիայի գավաթի հաջող ելույթները և եզրափակչում հաղթանակը «Կրիստալ Պելասի» նկատմամբ պահպանեցին Ֆերգյուսոնի պաշտոնը[55][56]։

 
Ռայան Գիգզ՝ անգլիական ֆուտբոլի պատմության ամենատիտղոսակիր ֆուտբոլիստը[57]

1990-91 թվականների մրցաշրջանում «Յունայթեդը» Ֆուտբոլային լիգայի գավաթի եզրափակիչ դուրս եկավ, որտեղ զիջեց Ռոն Աթքինսոնի նոր ակումբին՝ «Շեֆիլդ Ուենսդեյին»։ Նույն մրցաշրջանում «Մանչեսթեր Յունայթեդը» դարձավ Գավաթակիրների գավաթի և Եվրոպայի Սուպերգավաթի հաղթող[58]։ Հաջորդ մրցաշրջանում ակումբը հաղթեց «Նոթինգեմ Ֆորեսթին Ֆուտբոլային լիգայում»[52]։ 1991 թվականի ամռանը «Յունայթեդ» տեղափոխվեց դանիացի դարպասապահ Պետեր Շմեյխելը, ով 17 «չոր հանդիպում» անցկացրեց 1991-92 թվականների մրցաշրջանում. այդ ժամանակ «Յունայթեդը» ավարտեց առաջնությունը 2-րդ տեղում՝ զիջելով միայն «Լիդս Յունայթեդին»[59]։ 1992 թվականին ակումբը պայմանագիր կնքեց Էրիկ Կանտոնայի հետ՝ վճարելով 1,2 միլիոն ֆունտ։ Ֆրանսիացու տեղափոխությունից հետո 1992-93 թվականների մրցաշրջանում «Մանչեսթեր Յունայթեդը» նվաճեց չեմպիոնական տիտղոսը՝ առաջինը 1967 թվականից հետո[58]։ 1993 թվականի հուլիսին «Նոթինգեմ Ֆորեսթից» «Յունայթեդ» տեղափոխվեց կիսապաշտպան Ռոյ Քինը[60]։ 1993-94 թվականների մրցաշրջանում «Յունայթեդը» իր պատմության մեջ առաջին անգամ նվաճեց «Դուբլը»՝ դառնալով Պրեմիեր լիգայի հաղթող և Անգլիայի գավաթակիր[58]։ Թիմի համար անհաջող 1994-95 մրցաշրջանից հետո Ֆերգյուսոնը վաճառեց մի քանի ֆուտբոլիստների (Մարկ Հյուզ, Պոլ Ինս, Անդրեյ Կանչելսկիս)՝ փոխարինելով «Մանչեսթեր Յունայթեդի» երիտասարդական թիմի ֆուտբոլիստներով (նրանց թվում էին Դևիդ Բեքհեմը, Փոլ Սքոուլզը, Գարի Նևիլը, Նիկի Բաթը)։ Երիտասարդացած թիմը 1995-96 թվականների մրցաշրջանում կրկին նվաճեց «Դուբլը»[58]։ Սթիվ Բրյուսի՝ թիմից հեռանալուց հետո՝ 1996 թվականին, նոր ավագ նշանակվեց Էրիկ Կանտոնան։ 1996-97 թվականների մրցաշրջանում ակումբը դառնում է չեմպիոն, սակայն նրա ավագը մրցաշրջանի ավարտից հետո հայտարարում է իր կարիերան ավարտելու մասին[61]։ Ֆրանսիացի հարձակվողին փոխարինելու համար «Յունայթեդը» գնեց Թեդի Շերինգեմին, իսկ «7» համարի մարզաշապիկն անցավ Դևիդ Բեքհեմին։ 1998-99 մրցաշրջանը լավագույնը դարձավ ակումբի պատմության մեջ. «Մանչեսթեր Յունայթեդը» հաղթեց Պրեմիեր լիգան, Անգլիայի գավաթը և Չեմպիոնների լիգան՝ դառնալով առաջին անգլիական ակումբը, որ մեկ մրցաշրջանում նմանատիպ «տրեբլի» հասավ[62]։ Պրեմիեր լիգայի չեմպիոնի տիտղոսը «Յունայթեդը» նվաճեց միայն վերջին տուրում՝ հաղթելով «Տոտենհեմ Հոտսպուրին» 2:2 հաշվով[63]։ Անգլիայի գավաթում «կարմիր սատանաները» հաղթեցին «Նյուքասլ Յունայթեդին» 2:0 հաշվով[64]։ Չեմպիոնների լիգայի եզրափակչում «Յունայթեդը» հաղթեց «Բավարիային»՝ կորզելով հաղթանակը խաղի ավարտի լրացուցիչ րոպեներին՝ հաղթելով 2։1 հաշվով[11][62]։ Այդ հաղթանակից հետո Ֆերգյուսոնը ասպետի կոչում ստացավ ֆուտբոլում ունեցած մեծ ավանդի համար[65]։ Հաղթանակներով լի մրցաշրջանի ավարտին ակումբը նվաճեց նաև Միջմայրցամաքային գավաթը՝ հաղթելով բրազիլական «Պալմեյրասին»[66]։

 
Ալեքս Ֆերգյուսոնը «Մանչեսթեր Յունայթեդի» հետ 38 տիտղոս է նվաճել

«Յունայթեդը» 1999-2000 թվականների մրցաշրջանում հաղթեց Պրեմիեր լիգան, 2000-01 թվականների մրցաշրջանում էլ Անգլիայի գավաթը, բայց եվրոպական ասպարեզում ելույթները անհաջող էին[67]։ 2001-02 մրցաշրջանում ակումբը ավարտեց առաջնությունը 3-րդ տեղում, սակայն հաջորդ մրցաշրջանում կրկին նվաճեց Պրեմիեր լիգայի հաղթողի տիտղոսը։ Այդ հաջողություններից հետո «Մանչեսթեր Յունայթեդը» չորս տարի շարունակ չէր կարողանում չեմպիոնական տիտղոս նվաճել։ 2004 թվականին ակումբը նվաճեց Անգլիայի գավաթը։ Անգլիայի չեմպիոնի տիտղոսը «Օլդ Թրաֆորդ» վերադարձավ միայն 2006-07 մրցաշրջանում։

«Յունայթեդը» 2007-08 թվականների մրցաշրջանում կարողացավ նվաճել «եվրոպական դուբլը»՝ դառնալով Պրեմիեր լիգայի և Չեմպիոնների լիգայի հաղթող[68]։ 2008-09 թվականների մրցաշրջանում «Մանչեսթեր Յունայթեդը» երրորդ տարին անընդմեջ նվաճեց Պրեմիեր լիգայի հաղթողի տիտղոսը, ինչպես նաև հաղթեց Ֆուտբոլային լիգայի գավաթը և Աշխարհի ակումբային առաջնությունը[68]։ 2009 թվականի ամռանը «Յունայթեդը» վաճառեց Կրիշտիանու Ռոնալդուին «Ռեալ Մադրիդին» ռեկորդային 80 միլիոն ֆունտ ստեռլինգով[69]։ 2010 թվականին «Յունայթեդը» նվաճեց Ֆուտբոլային լիգայի գավաթը՝ եզրափակչում հաղթելով «Աստոն Վիլլային» 2:1 հաշվով և իր պատմության մեջ առաջին անգամ պաշտպանեց իր տիտղոսը գավաթային մրցաշարում[70]։ 2010-11 մրցաշրջանում «Մանչեսթեր Յունայթեդը» իր պատմության մեջ 19-րդ անգամ նվաճեց Անգլիայի չեմպիոնի տիտղոսը՝ այդ ցուցանիշով անցնելով «Լիվերպուլին» և դառնալով անգլիական ֆուտբոլի պատմության ամենահաջողակ ակումբը տնային մրցաշարերում[71][72][73]։ Երկու տարի անց՝ 2012-13 թվականների մրցաշրջանում, «Յունայթեդը» կրկին հաղթեց Պրեմիեր լիգան՝ դառնալով Անգլիայի չեմպիոն արդեն 20-րդ անգամ[74]։ 2013 թվականի մայիսի սկզբին Ալեքս Ֆերգյուսոնը հայտարարեց իր մարզչական կարիերայի ավարտի մասին[75][76]։

2013 թվականից սկսած

խմբագրել

2013 թվականի մայիսի 9-ին հայտարարվեց, որ ակումբի նոր գլխավոր մարզիչ է նշանակված Դևիդ Մոյեսը, ով մինչ այդ մարզում էր «Էվերթոնը»։ Մոյեսը ակումբի հետ կնքել էր վեցամյա պայմանագիր[77][78]։ 2014 թվականի ապրիլի 22-ին Մոյեսը ազատվեց ակումբի գլխավոր մարզչի պաշտոնից. մարզչի պարտականությունների կատարման աշխատանքը մինչև մրցաշրջանի ավարտը հանձնարարվեց Ռայան Գիգզին[79]։ 2014-15 թվականների մրցաշրջանում «Յունայթեդի» գլխավոր մարզիչ նշանակվեց հոլանդացի Լուի վան Գալը[80]։ Ամառային տրանսֆերային պատուհանի ժամանակ «Յունայթեդը» ռեկորդային 59,7 միլիոն ֆունտով «Ռեալ Մադրիդ» ֆուտբոլային ակումբից գնեց հարձակվողական ոճի կիսապաշտպան Անխել դի Մարիային[81][82]։ 2014-15 մրցաշրջանի արդյունքներով թիմը Վան Գալի ղեկավարությամբ 4-րդ տեղը զբաղեցրեց Պրեմիեր Լիգայում, ինչը թույլ տվեց հաջորդ մրցաշրջանում վերադառնալ եվրագավաթների խաղարկությանը[83]։ 2015-2016 մրցաշրջանում «Յունայթեդը» միայն 5-րդ հորիզոնականը զբաղեցրեց առաջնությունում և չկարողացավ Չեմպիոնների լիգայում դուրս գալ խմբից։ Չնայած դրան՝ թիմը նվաճեց Անգլիայի 12-րդ Գավաթը պատմության մեջ։ Չնայած Գավաթի խաղարկությունում տարած հաղթանակին՝ 2016 թվականի մայիսի 23-ին Լուի վան Գալը ազատվեց ակումբի գլխավոր մարզչի պաշտոնից[84]։ 2016 թվականի մայիսի 27-ին «Յունայթեդ»-ի գլխավոր մարզիչ նշանակվեց Ժոզե Մոուրինյոն, որը ակումբի հետ կնքեց եռամյա պայմանագիր[18]։ Իր առաջին մրցաշրջանի ընթացքում Մոուրինյոն թիմին օգնել է նվաճել Անգլիայի Սուպերգավաթը, Ֆուտբոլային լիգայի գավաթտ և Եվրոպայի լիգայի գավաթը։ 2017/18 մրցաշրջանում, որը երկրորդն էր Մոուրինյուի համար, Յունայթեդը առաջնությունում գրավեց երկրորդ տեղը, սակայն թիմը լքեց Անգլիայի լիգայի գավաթը պարտվելով «Բրիսթոլ Սիթիյին» 2:1 հաշվով։ Ձմռանը թիմից հեռացավ ազգությամբ հայ կիսապաշտպան Հենրիխ Մխիթարյանը, ով իր երկրորդ մրցաշրջանն էր անցկացնում Յունայթեդում, նրա փոխարեն ակումբ եկավ չիլիացի հարձակվող Ալեքսիս Սանչեզը։ Այդ մրցաշրջանում Յունայթեդը նաև հասավ Անգլիայի գավաթի եզրափակիչ, որտեղ էլ պարտվեց լոնդոնի «Չելսիյին» 1:0։ Չեմպիոնների Լիգայում «Յունայթեդը» հաջող էր սկսել, թիմը խմբային փուլից դուրս եկավ առաջին հորիզոնականով, սակայն ահա 1/8 փուլում անսպասելիորեն պայքարը զիջեց իսպանական «Սևիլլիային»։ Չնայած համեմատաբար լավ արդյունքին երկրպագուններին չէր գոհացնում թիմի խաղը։ 2018 թվականի ամռանը «Յունայթեդ» տեղափոխվեցին բրազիլացի կիսապաշտպան ֆրեդը և պորտուգալացի եզրային պաշտպան Դիոգո Դալոտը։ Թիմից հեռացան շվեդ հարձակվող Զլատան Իբրահիմովիչը և հոլանդացի պաշտպան Դեյլի Բլինդը։ 2018/19 մրցաշրջանը Յունայթեդը սկսեց «Լեսթեր Սիթիյի» դեմ 2:1 տնային հաղթանակով։ Սակայն, դրան անմիջապես հաջորդեցին վատագույն արդյունքները նախ թիմը զբաղեցրեց 8-րդ հորիզոնականը, այնուհետև բարձրացավ 6-րդ հորիզոնական սակայն 5-րդ հորիզոնականում գտնվող «Արսենալից» հետ մնալով 10 միավորով։ «Յունայթեդը» Անգլիայի լիգայի գավաթը լքեց առաջին տուրում պարտվեով «Դերբի Կաունթիյին» հետխաղյա 11 մետրանոցներով։ Այնուամենայնիվ «Յունայթեդը» կարողացավ դուրս գալ Չեմպիոններ Լիգայի խմբային փուլից 2-րդ հորիզոնականով։ Ի վերջո «Լիվերպուլի» դեմ խաղից հետո, որտեղ մանկունյացիները պարտվեցին 3:1 հաշվով Մոուրինյուն հեռացվեց գլխավոր մարզչի պաշտոնից, նրա փոխարեն ժամանակավորապես մինչ մրցաշրջանի ավարտը գլխավոր մարզչի պաշտոնակատար նշանակվեց «Յունայթեդի» նախկին խաղացող նորվեգացի Օլե Գուննար Սուլշերը,ով սկսեց փայլուն արդյունքներ գրանցել նրա գլխավորությամբ «Յունայթեդը» հաղթելով «Արսենալին» և «Չելսիյին» հասավ Անգլիայիի գավաթի 1/4 փուլ, որտեղ էլ պարտվեց «Վուլվերհեմբթոնին» 2:1 հաշվով։ Չենպիոնների Լիգայի 1/8 փուլում Սուլշերի թիմը տնային առաջին խաղում հանդիպեց ֆրանսիական «Պարի-Սեն Ժերմենին» և պարտվեց 0:2 հաշվով, սակայն պատասխան խաղում ֆրանսիայում «Յունայթեդը» անհավանական ռեվանշի հասավ «Պարի-Սեն ժերմենի» նկատմաբ հաղթելով 1:3 հաշվով և անցնելով հաջորդ փուլ։ Ահա այսպիսի արդյունքներից հետո Յունայթեդի ղեկավարությունը եռամյան պայմանագիր կնքեց Սուլշերի հետ[85]։

Ակումբի գույներ, մարզահագուստ և զինանշան

խմբագրել
 
 
 
 
 
1878-1886
 
 
 
 
 
1888-1890
 
 
 
 
 
 
 
1894-1896
 
 
 
 
 
1896-1902
 
 
 
 
1903-1907
 
 
 
 
 
 
1922-1927
 
 
 
 
 
 
 
1934
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1980-1984
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1984-1986
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1986-1988
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1988-1990
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1990-1992
 
 
 
 
 
 
1992-1994
 
 
 
 
 
 
 
1994-1996
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1996-1998
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1998-2000
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2000-2002
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2002-2004
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2004-2006
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2006-07
 
 
 
 
 
 
 
2007-2009
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2009-10
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2010-11
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2011-12
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2012-13
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2013-14
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2014-15
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2015-16
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2016-17
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Մրցաշրջան 2017-18
 
Ռայան Գիգզը և Ֆեդերիկո Մակեդան «Մանչեսթեր Յունայթեդի» ավանդական գույներով

«Նյուտոն Հիթ» անվամբ ակումբը հանդես էր գալիս տարբեր գույնի մարզաշապիկներով, որոնցից ամենահայտնին 1878-1892 թվականների դեղնականաչավուն մարզահագուստն էր (այդ գույները վերադարձվեցին 1990-ական թվականներին արտագնա խաղերի համար նախատեսված մարզահագուստների համար)։ «Նյուտոն Հիթ» ակումբի մյուս մարզաշապիկները կարմիր և սպիտակ գույներից էին (1892-1894) կամ ամբողջովին սպիտակ (1896-1902). այս երկու մարզաշապիկներն էլ հագնում էին կապույտ կիսավարտիքներով[86]։ 1902 թվականին ակումբի անվան փոփոխության հետ կապված՝ փոփոխվեցին նաև ակումբի գույները. շապիկները դարձան կարմիր, կիսավարտիքները՝ սպիտակ, գուլպաները՝ սև։ Այս տարբերակը «Յունայթեդի» տնային մարզահագուստների մեծամասնության համար հիմնական դարձավ։ Մարզահագուստը փոխվեց միայն 1909 թվականի Անգլիայի գավաթի եզրափակչի ժամանակ՝ դառնալով «V» տառի տեսքով կարմիր ժապավենով[87][88]։ Մարզահագուստի նման տեսքը վերածնվեց 1920-ական թվականներին՝ մինչ «Յունայթեդի» վերադառնալը լիովին կարմիր մարզաշապիկների։ 2009-2010 թվականների մրցաշրջանում թե՛ տնային, թե՛ արտագնա խաղերի համար նախատեսված մարզահագուստը կրկին ձևավորվեց «V» տառով՝ ակումբի՝ «Օլդ Թրաֆորդում» հանդես գալու 100-ամյակի պատվին[89][90]։

Արտագնա խաղերի համար մարզաշապիկը սովորաբար սպիտակ էր, կիսավարտիքները՝ սև, գուլպաները՝ սպիտակ։ Կային նաև բացառություններ. օրինակ, 1903 թվականից մինչև 1916 թվականը ակումբը խաղում էր կապույտ և սպիտակ գծավոր մարզաշապիկներով, 1994 թվականից 2003-ը՝ սև, 2000 թվականին՝ մուգ կապույտ՝ արծաթագույն հորիզոնական գծերով[91]։ Ամենահայտնի արտագնա մարզահագուստներից մեկը 1995-96 մրցաշրջանինն էր. այն լիովին մոխրագույն էր։ Որոշվեց հրաժարվել դրանցից, քանի որ այդ մարզաշապիկով «Մանչեսթեր Յունայթեդը» չկարողացավ որևէ հաղթանակ տանել։ «Սաութհեմփթոնի» դեմի խաղի ընդմիջմանը, երբ «Յունայթեդը» պարտվում էր 3:0 հաշվով, որոշվեց փոխել մարզահագուստը կապույտ-սպիտակի։ Այդուհանդերձ, թիմը պարտվեց 3:1 հաշվով։ Ֆուտբոլիստները խոստովանում էին, որ մոխրագույն մարզահագուստը բավարար կերպով երևացող չէր, և դա անդրադառնում էր ակումբի գործողությունների արդյունավետության վրա[92][93]։

Երրորդ մարզահագուստը ավանդաբար եղել է կապույտ՝ որպես հարգանք այն մարզահագուստի, որով «Յունայթեդը» նվաճեց Չեմպիոնների լիգայի գավաթը 1968 թվականին[87][94]։

 
Մանչեսթերի զինանշանը, որ օգտագործվում էր որպես ակումբի խորհրդանիշ 1940-1950-ական թվականներին

Ներկայումս «Մանչեսթեր Յունայթեդի» տնային մարզահագուստը կարմիր գույնի մարզաշապիկներն են՝ սպիտակ V-աձև օձիքով, ուսի վրա երեք սպիտակ գծերով և սպիտակ մանժետներով, սպիտակ կիսավարտիքներ՝ ստորին հատվածում կարմիր գծերով, և սև գուլպաներ՝ վերևից լայն կարմիր գծով, որի վերևում երեք փոքր սպիտակ գծեր են[95]։ Ակումբի զինանշանը մարզաշապիկի ձախ հատվածում է, adidas-ի սպիտակ պատկերանիշը՝ աջ կողմում, իսկ մարզաշապիկի կենտրոնում գտնվում է հովանավորի՝ Chevrolet ընկերության պատկերանիշը։

Զինանշան

խմբագրել

19-րդ դարում և 20-րդ դարի առաջին կեսին ակումբները հազվադեպ էին զինանշանը նշում իրենց մարզաշապիկների վրա։ Դա սովորաբար իրագործվում էր միայն եզրափակիչ խաղերի ժամանակ, օրինակ՝ Անգլիայի գավաթի։ Այսպես՝ «Մանչեսթեր Յունայթեդի» մասնակցությամբ Անգլիայի գավաթի առաջին եզրափակչում մարզաշապիկների վրա տեղ էր գտել Լանկաշիրի կարմիր վարդը[86][96]։

Գրեթե 40 տարի անց՝ 1948 թվականի Անգլիայի գավաթի եզրափակչում, «Յունայթեդի» մարզահագուստի վրա նշված էր Մանչեսթեր քաղաքի զինանշանը[96]։

 
Լանկաշիրի կարմիր վարդը

1960-ական թվականներին ակումբի պաշտոնական փաստաթղթերում հայտնվեց նոր նշան։ Վերջինիս տեսքը ևս հիմնված էր Մանչեսթեր քաղաքի զինանշանի վրա։ Զինանշանի երեք գծերը խորհրդանշում են Մանչեսթերի երեք գետերը՝ Մեդլոքը, Իրվելը և Իրկը։ Պատմականորեն այդ տարրերն օգտագործվել են Գրելի ընտանիքի (Մանչեսթերի առաջին բարոնների) հնամյա զինանշանը պատկերելու համար։ Զինանշանի վերին հատվածում պատկերված է նավը՝ քաղաքի առևտրի և արդյունաբերության խորհրդանիշը։ Ֆուտբոլի գնդակների փոխարեն (ինչպես պատկերված է ակումբի այժմյան զինանշանի վրա) օգտագործվել են վարդեր՝ որպես Լանկաշիր կոմսության խորհրդանիշ[86][96]։

1970-ական թվականների սկզբին զինանշանը փոխվեց. կենտրոնում հայտնվեց կարմիր եռաժանիով սատանան, իսկ կողքի վարդերի փոխարեն հայտնվեցին ֆուտբոլային գնդակները[86][96][97]։

Զինանշանի սատանան կապված է ակումբին տրվող անվան՝ «կարմիր սատանաներ»-ի (անգլ.՝ Red Devils) հետ, որ հայտնվել էր 1960-ական թվականների սկզբին, երբ Մեթ Բասբին վերցրեց այդ անունը «Սոլֆորդ Սիթի» ռեգբիի ակումբի անվանումից[86][98]։

1998 թվականին ակումբի խորհրդանիշը կրկին փոխեց իր տեսքը. այս անգամ հանվեց «Football Club» արտահայտությունը, ինչպես նաև փոփոխվեցին մի քանի գույներ[86][96][99][100]։

Մարզադաշտ

խմբագրել
Հիմնական հոդվածներ՝ Նորթ Ռոուդ, Բենք Սթրիթ, և Օլդ Թրաֆորդ

Իր հիմնումից սկսած՝ «Նյուտոն Հիթը» տնային խաղերն անցկացնում էր «Նորթ Ռոուդ» մարզադաշտում։ Հյուր թիմերը բողոքում էին մարզադաշտի որակից, որը «ճահճային էր մի ծայրից և քարքարոտ՝ մյուս ծայրից»[23]։ Հանդերձարանները, որ գտնվում էին Օլդեմյան ճանապարհի վրա տեղակայված «Երեք թագեր» պանդոկում, մարզադաշտից այնքան հեռու էին, որ 10 րոպե էր հարկավոր այնտեղ հասնելու համար։ Ավելի ուշ հանդերձարանները տեղափոխեցին «Մկրատ հյուրանոց» պանդոկ, որը կրկին գտնվում էր Օլդեմյան ճանապարհի վրա։

«Հեթանոսները» հանդես էին գալիս «Նորթ Ռոուդ» մարզադաշտում 15 տարվա ընթացքում (1878 թվականից մինչև 1893 թվականը), ինչից հետո տեղափոխվեցին նոր «Բենք Սթրիթ» մարզադաշտ, որը գտնվում էր Քլեյթոնի մոտակայքում։ Այդ մարզադաշտը նախորդից շատ բանով չէր տարբերվում. խոտածածկը ավազե դաշտի վրա հազվադեպ էր հանդիպում, իսկ մոտակա գործարանից եկող ծխի ամպերը կուտակվում էին մարզադաշտի վրա։ Մի անգամ «Ուոլսոլ Թաուն Սվիֆթս» ակումբը հրաժարվեց այդ մարզադաշտում խաղալուց։ Հյուր թիմին, այնուամենայնիվ, համոզեցին խաղալ այնտեղ (նրանք պարտվեցին 14։ 0 հաշվով)։ Պարտված կողմը բողոքարկեց խաղի արդյունքը՝ որպես հիմնական պատճառ նշելով մարզադաշտի վատ վիճակը։ Հանդիպումը վերախաղարկվեց։ Երկրորդ փորձի ժամանակ մարզադաշտի վիճակը նույնպես հրաշալի չէր, և Ուոլսոլի ակումբը կրկին պարտվեց, այս անգամ արդեն 9:0 հաշվով[23]։

 
«Օլդ Թրաֆորդ» մարզադաշտի ներսում
 
«Օլդ Թրաֆորդ» մարզադաշտի արևմտյան տրիբունա, Սթրեթֆորդ Էնդ
 
Ֆուտբոլիստների մուտքը «Օլդ Թրաֆորդ» մարզադաշտ

1902 թվականին ակումբը սնանկության եզրին էր, իսկ «Բենք Սթրիթը» փակվեց։ Վերջին պահին թիմի ավագ Գարի Սթաֆորդը կարողացավ գումար հավաքել, որպեսզի վճարի հաջորդ՝ «Բիսթոլ Սիթիի» դեմ խաղի համար և կարողացավ ժամանակավոր մարզադաշտ գտնել հարևան Հարփուրհեյ քաղաքում։ Նրանք կարողացան «Բլեքփուլի» դեմ խաղն այնտեղ անցկացնել[101]։

«Մանչեսթեր Յունայթեդ» անունն ստանալուց հետո ակումբը սկսեց նոր մարզադաշտի կառուցումը։ 1909 թվականի ապրիլին Անգլիայի գավաթում «Յունայթեդի» առաջին հաղթանակից վեց շաբաթ առաջ հայտարարվեց, որ ակումբի նոր մարզադաշտը լինելու է «Օլդ Թրաֆորդը», որի շինարարության համար ծախսվել էր 60 000 ֆունտ։ Մարզադաշտի ճարտարապետը դարձավ Արչիբալդ Լեյչը։ Կառուցումից հետո մարզադաշտը կարող էր տեղավորել 76 962 հանդիսական։ Մարզադաշտի բացումից հետո առաջին խաղին էժան տոմսերն արժեին 6 փենս, իսկ ամենաթանկ տեղերը՝ 5 շիլինգ։ «Օլդ Թրաֆորդում» կայացած առաջին խաղը դարձավ «Լիվերպուլի» դեմ խաղը 1910 թվականի փետրվարի 19-ին, որտեղ հաղթեցին հյուրերը 4։3 հաշվով[102]։

Մարզադաշտը խոշոր ավերածությունների ենթարկվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում՝ 1941 թվականի մարտի 11-ին, Գերմանիայի կողմից անցկացրած օդային հարձակման պատճառով։ Ռումբը գրեթե ամբողջովին վերացրեց Հարավային տրիբունան, որից մնաց միայն կենտրոնական թունելը։ Մինչև 1949 թվականը, երբ մարզադաշտը վերականգնվեց, ակումբն իր տնային հանդիպումներն անցկացնում էր «Մեյն Ռոուդ»-ում՝ «Մանչեսթեր Սիթիի» տնային մարզադաշտում[103]։

Դրանից հետո մարզադաշտն անընդհատ բարելավվում էր. սկզբում «Սթրեթֆորդ Էնդի» վրա տանիք կառուցեցին, ապա տանիքներ ավելացվեցին Հյուսիսային և Արևելյան տրիբունաների վրա ևս։ Հետագայում հին տանիքը փոխեցին կոնսոլայինով։ 1993-94 մրցաշրջանի սկզբում կոնսոլային տանիք կառուցվեց վերջին՝ «Սթրեթֆորդ Էնդ» տրիբունայի վրա[104][105]։

1950-ական թվականների սկզբին մարզադաշտում լուսարձակներ տեղադրվեցին։ Կանգնեցվեցին 55 մետր բարձրությամբ չորս սյուներ, որոնցից յուրաքանչյուրի վրա տեղավորվում էր 54 լուսարձակ։ Ակումբը լուսավորման համակարգի վրա 40 000 ֆունտ ծախսեց, և այն առաջին անգամ օգտագործվեց 1957 թվականի մարտի 25-ին։ Հին լուսարձակները շրջանառությունից հանեցին 1987 թվականին, երբ նրանց փոխարինեցին նորերը՝ տեղակայված յուրաքանչյուր տրիբունայի տանիքում։ Այդ լուսարձակները օգտագործվում են մինչ օրս[106]։

1990-ական թվականներին Հիլզբորոյի ողբերգությունից հետո կազմվեց Թեյլորի զեկույցը, որը պարտավորեցնում էր վերակառուցել բոլոր մարզադաշտերը այնպես, որ հանդիսականները կարողանային միմիայն նստել, այլ ոչ թե նաև կանգնել։ Վերակառուցման պատճառով «Օլդ Թրաֆորդի» տարողունակությունը իջավ՝ հասնելով գրեթե 44 000 տեղի։ Սակայն ակումբի հայտնիության անընդհատ աճի պատճառով մարզադաշտը շարունակում էր ընդլայնվել։ 1995 թվականին Հյուսիսային տրիբունան բաժանվեց երեք բաժինների, ինչը մարզադաշտի տարողունակությունը ավելացրեց՝ հասցնելով 55 000 տեղի։ Դրան հաջորդեց Արևելյան և Արևմտյան տրիբունաների ընդլայնումը, ինչը մարզադաշտի տարողունակությունը կրկին ավելացրեց և հասցրեց մինչև 68 000 տեղի։ Վերջին վերակառուցումը ավարտվել է 2006 թվականին, երբ բացվեցին հյուսիսարևելյան և հյուսիսարևմտյան բաժինները։ Սրանց ավելացումից հետո մարզադաշտի տարողունակությունը հասավ 76 098-ի[105]։ 2009 թվականին մարզադաշտում փոքրիկ վերակառուցում տեղի ունեցավ, որի արդյունքում մարզադաշտի տարողունակությունը ավելացավ 255 տեղով՝ հասնելով 75 957-ի[107]։

Ըստ որոշ գնահատականների՝ մարզադաշտի, հատկապես՝ Հարավային տրիբունայի հետագա ընդլայնման համար կպահանջվեն մասշտաբային ծախսեր 90-ից մինչև 100 միլիոն ֆունտի չափով։ Նման ծախսերի պատճառն այն է, որ ընդլայնման համար ակումբը ստիպված կլինի գնել մինչև 50 տուն, որոնք գտնվում են մարզադաշտի շրջակայքում, իսկ նոր բաժինների կառուցումը ստիպված կլինի կատարել երկաթգծի միջոցով։ Նման ընդլայնումը ենթադրում է նվազագույնը մեկ բաժնի կառուցում Հարավային տրիբունայում, ինչպես նաև հարավարևմտյան և հարավարևելյան տրիբունաներում, որպեսզի վերականգնեն մարզադաշտի «բաժակի էֆեկտը»։ Ըստ ընթացիկ գնահատականների՝ նման վերակառուցումից հետո մարզադաշտի տարողունակությունը կկազմի 96 000 տեղ. դա կլինի ավելին, քան նոր «Ուեմբլիի» տարողունակությունը[105]։

Երկրպագուներ

խմբագրել
 
«Մանչեսթեր Յունայթեդի» երկրպագուները Սուրբ Պատրիկի օրվա տոնակատարությունների ժամանակ (Հյուսիսային Իռլանդիա, 2011)

«Մանչեսթեր Յունայթեդը» համարվում է աշխարհի ամենահայտնի ֆուտբոլային ակումբներից մեկը՝ եվրոպական ակումբների շրջանում տնային խաղերում ունեցած ամենամեծ հաճախելիությամբ[108]։ Երկրպագուների ակումբների ցանցը ներառում է Manchester United Supporters Club-ի (MUSC) ավելի քան 200 պաշտոնական մասնաճյուղեր, որոնք տեղակայված են աշխարհի 24 երկրներում[109]։

Իր հայտնիությունը պահպանելու համար նախամրցաշրջանային պատրաստությունների շրջանակներում ակումբը պարբերաբար ճանապարհորդում է ողջ աշխարհով[110][111]։ Deloitte ընկերության գնահատականներով՝ «Մանչեսթեր Յունայթեդ» ակումբն ունի ավելի քան 75 միլիոն երկրպագու ողջ աշխարհում[112], մինչդեռ այլ գնահատականների համաձայն՝ այդ ցուցանիշը հասնում է 333 միլիոնի[113]։ Անգլիայի վերջին 45 առաջնություններից 38-ում՝ սկսած 1964-65 մրցաշրջանից[114], «Յունայթեդի» տնային խաղերի միջին հաճախելիությունը բարձրագույնն է Անգլիայի մնացած ֆուտբոլային ակումբների համեմատ[115]։

Ակումբի երկրպագուների խոշորագույն միավորումներ են «Մանչեսթեր Յունայթեդի» երկրպագուների անկախ ասոցիացիան (Independent Manchester United Supporters Association, IMUSA), որը սերտ կապեր ունի ակումբի հետ՝ պաշտոնական ֆորումի միջոցով[116], և «Մանչեսթեր Յունայթեդի» երկրպագուների Թրասթը (Manchester United Supporters' Trust, MUST)[117]։ 2005 թվականին Գլեյզերների ընտանիքի կողմից ակումբը նվաճելուց հետո երկրպագուների մի մասը հիմնեց նոր «Յունայթեդ օֆ Մանչեսթեր» ակումբը[118]։

«Օլդ Թրաֆորդ» մարզադաշտի արևմտյան տրիբունան, որը հայտնի է «Սթրեթֆորդ» անվամբ, համարվում է ամենավառ երկրպագուների համար ստեղծված ամենանշանակալի վայրը։ Այստեղ երկրպագուները ոգեշնչում են թիմին երգերով, բղավոցներով, սիրելի դարձած բառերով ու արտահայտություններով[119]։

Ակումբի սեփականատերեր

խմբագրել

1989 թվականին «Մանչեսթեր Յունայթեդի» նախագահ Մարտին Էդվարդսը ընդունեց Մայքլ Նայթոնի առաջարկը, ըստ որի՝ նա ակումբը պետք է վաճառեր գործարարին 20 միլիոն ֆունտ սթերլինգով։ Սակայն ֆինանսական խնդիրների պատճառով գործարքը չկայացավ[120], չնայած նրան, որ Նայթոնը ընդգրկվեց ակումբի Տնօրենների խորհրդի կազմի մեջ[121]։

1998 թվականին ամերիկացի գործարար Ռուպերտ Մյորդոկը փորձեց ձեռք բերել «Մանչեսթեր Յունայթեդը», սակայն ակումբի երկրպագուները միավորվեցին «Յունայթեդի բաժնետերերն ընդդեմ Մյորդոկի» (Manchester United Supporters' Trust) կազմակերպության մեջ և հաջող կերպով դիմակայեցին գործարարի փորձերին[122]։ 2005 թվականի մայիսի 13-ին ամերիկացի գործարար Մալքոլմ Գլեյզերը ստացավ ակումբի բաժնետոմսերի 1,47 միլիարդ դոլար արժողությամբ վերահսկիչ ծրարը[123][124]։ Մայիսի 16-ին նա ավելացրեց իր բաժինը՝ դարձնելով 75 %, որն անհրաժեշտ էր ակումբի ամբողջական հսկողությունը ձեռք բերելու համար։

2006 թվականի հուլիսին ակումբը հայտարարեց իր 600 միլիոն ֆունտ պարտքի վերաֆինանսավորման մասին, ինչը բերեց վճարումների իջեցմանը տարեկան 30 %՝ մինչև 62 միլիոն ֆունտ[125][126]։ 2010 թվականի հունվարին ակումբի պարտքերը կազմում էին £716,5 միլիոն ($1,17 մլրդ)[127]։ «Մանչեսթեր Յունայթեդը» վերաֆինանսավորեց պարտքը՝ £504 միլիոն գումարի չափով պարտատոմսերի թողարկմամբ[128]։ Պարտատոմսերի տարեկան տոկոսները, որոնց մարելու ժամկետը ավարտվելու է 2017 թվականի փետրվարի 1-ին, կազմում են տարեկան £45 միլիոն[129]։

Չնայած պարտքի վերաֆինանսավորմանը՝ երկրպագուները 2010 թվականի հունվարի 23-ին «Օլդ Թրաֆորդ» մարզադաշտում և նրա կից Թրաֆորդի մարզչական կենտրոնում Գլեյզերների դեմ բողոքի ակցիա անցկացրին[130][131]։ Վերջինս կազմակերպվել էր երկրպագուների այն խմբերի կողմից, որոնք կոչ էին անում գնալ խաղերի կանաչ և ոսկեգույն հագուստներով և աքսեսուարներով («Նյուտոն Հիթի» մարզաշապիկի բնօրինակ գույները)։ Հունվարի 30-ին տվյալներ հայտնվեցին առ այն, որ «Մանչեսթեր Յունայթեդի» երկրպագուների թրասթը (MUST) բանակցություններ է վարել մի խումբ հարուստ երկրպագուների հետ, որոնք ստացել էին «Կարմիր զինվորներ» (Red Knights) անունը և որոնք պատրաստվում էին Գլեյզերից գնել ակումբը[132]։ 2010 թվականի մայիսի վերջին Գլեյզերները հանդես եկան ակումբը չվաճառելու մասին հայտարարությամբ[133][134]։

Համաշխարհային բրենդ

խմբագրել

«Մանչեսթեր Յունայթեդը» համաշխարհային բրենդ է. համաձայն 2009 թվականի հաշվետվությունների՝ ակումբի անվանումը և դրա հետ կապված ինտելեկտուալ սեփականությունը գնահատվում է 329 միլիոն ֆունտ, իսկ բրենդը ստացել է AAA վարկանիշային գնահատականը (բացառապես ուժեղ)[135]։ 2010 թվականին «Ֆորբս» ամսագիրը գնահատեց «Մանչեսթեր Յունայթեդ» բրենդը 285 միլիոն դոլար (ինչը կազմեց ակումբի ընդհանուր արժեքային գնահատականի 16 %-ը՝ $1,835 միլիարդի չափով). այդպիսով, ակումբի բրենդը երկրորդ տեղը գրավեց աշխարհի տասը ամենաթանկ սպորտային ակումբների բրենդների կազմում՝ զիջելով միայն բեյսբոլային ակումբ «Նյու Յորք Յանկիս»-ին[136]։ Ներկայումս ակումբը 3-րդ տեղն է զբաղեցնում ամենաեկամտաբեր ակումբների ցանկում, որը կազմել է Deloitte ընկերությունը (զիջելով միայն «Ռեալին» և «Բարսելոնային»)[137]։

 
«Աերոֆլոտ»՝ ակումբի պաշտոնական ավիափոխադրող

Որպես համաշխարհային բրենդ՝ «Մանչեսթեր Յունայթեդի» գործունեությունը հաճախ կապում են Մեթ Բասբիի գործունեության հետ, որի ղեկավարությամբ ակումբը մեծ հաջողությունների է հասել թե՛ անգլիական, թե՛ ողջ եվրոպական ասպարեզում։ Բասբիի թիմում հանդես էին գալիս Բոբի Չարլթոնը, Նոբի Սթայլզը (Անգլիայի հավաքականի կազմում 1966 թվականի աշխարհի չեմպիոններ), Դենիս Լոուն, Ջորջ Բեսթը։ «Մանչեսթեր Յունայթեդին» հատուկ հարձակվողական ոճը (ի տարբերություն իտալական ակումբների պաշտպանական «կատենաչոյին») «հիացնում էր անգլիական ֆուտբոլային հասարակությանը»[138]։ Բասբիի թիմը նաև համեմատվում էր 1960-ականների արևմտյան հասարակության ազատականացման հետ։ Ջորջ Բեսթը, որը հայտնի էր որպես «հինգերորդ բիթլ», դարձավ առաջին ֆուտբոլիստը, որը սուպերաստղի կարգավիճակ էր նվաճել ոչ միայն ֆուտբոլային դաշտում, այլև վերջինիս սահմաններից դուրս[138]։ Այդ ամենը նպաստում էր ակումբի ճանաչվածությանը։

«Յունայթեդը» դարձավ առաջին անգլիական ֆուտբոլային ակումբը, որի բաժնետոմսերը 1991 թվականին զետեղվեցին Լոնդոնի ֆոնդային բորսայում, ինչի հետևանքով ակումբը նշանակալի կապիտալ կուտակեց[139]։ Ակումբի բրենդի ճանաչելիությանը նպաստել են նաև թիմում հանդես եկող հայտնի ֆուտբոլիստները. նրանցից ամենահայտնին դարձավ Դևիդ Բեքհեմը։ Վերջինիս ճանաչվածությունը Ասիայում դարձավ ակումբի առևտրային հաջողությունների գրավականը աշխարհի հատկապես այդ շրջանում[140]։

Մրցաշրջանի արդյունքներով առաջնության բարձր հորիզոնականները ապահովում են հեռուստահեռարձակման իրավունքներից ստացվող առավել մեծ եկամուտներ։ 1992 թվականին Պրեմիեր լիգայի հիմնումից սկսած՝ «Մանչեսթեր Յունայթեդը», ի տարբերություն մյուս ակումբների, ստացել է British Sky Broadcasting-ի եկամուտների ամենամեծ մասը[141]։ «Յունայթեդը» նաև պարբերաբար ստանում է առևտրային գործունեության հետ կապված ամենաբարձր եկամուտները. 2005-06 մրցաշրջանի արդյունքներով՝ ակումբի առևտրային շահույթը կազմել է £51 միլիոն՝ համեմատած «Չելսիի» £42,5 միլիոնի, «Լիվերպուլի» £39,3 միլիոնի, «Արսենալի» £34 միլիոնի և «Նյուքասլի» £27,9 միլիոնի։ 2002 թվականին «Յունայթեդը» պայմանագիր ստորագրեց Nike ընկերության հետ, որը դարձավ ակումբի մերչանդայզինգային օպերատորը[142]։

Ակումբի երկրպագուների համար գործում են Manchester United Finance և One United ծրագրերը, որոնց անդամների համար մատչելի են ակումբի հետ կապված իրերը, ապրանքները և ծառայությունները։ Գոյություն ունի նաև ակումբային հեռուստատեսություն՝ MUTV հեռուստաալիքը, որի հասանելիությունը վճարովի է[143]։ Ակումբը նաև նշանակալի եկամուտներ է ստանում իր հովանավորներից. բացի Nike ընկերությունից և տիտղոսային հովանավորից (այն այս պահին Chevrolet ընկերությունն է), ակումբի հովանավորների թվին են պատկանում նաև Audi, Budweiser, Betfair, Hublot, Smirnoff, Turkish Airlines, Աերոֆլոտ[144], Hi Seoul, aigo, Kumho, Airtel, MTN, STC, Tri Indonesia, Bakcell, Lucozade Sport, Viagogo, Key 103, Globacom ընկերությունները[145]։ Nike ընկերությունը զբաղվում է ակումբային մարզահագուստի մերչանդայզինգով. գովազդային համաձայնության գործունեության առաջին 22 ամիսների ընթացքում ակումբը վաճառել է «Յունայթեդի» խորհրդանիշով 3,8 միլիոն մարզաշապիկ[146]։

Հովանավորներ

խմբագրել
Ժամանակաշրջան Մարզահագուստի
մատակարար 		Տիտղոսային
հովանավոր
1945-1975 Umbro առանց հովանավորի
1975-1980 Admiral
1980-1982 Adidas
1982-1992 Sharp Electronics
1992-2000 Umbro
2000-2002 Vodafone
2002-2006 Nike
2006-2010 AIG
2010-2014 Aon
2014-2015 Chevrolet
2015-2021 Adidas
2021–2025 անհայտ

Ակումբն իր պատմության ընթացքում հինգ հովանավոր է ունեցել, որոնց անունները գրվել են մարզաշապիկների վրա։ Առաջին և ամենաերկար գործունեություն ծավալած հովանավորը եղել է Sharp-ը (1982 թվականից մինչև 2000 թվական)։ Sharp-ի հետ պայմանագիրը դարձավ ամենաերկարատև և շարունակական հովանավորչական պայմանագրերից մեկը անգլիական ֆուտբոլի պատմության մեջ[147][148]։

2000 թվականին ակումբը 30 միլիոն ֆունտ արժողությամբ քառամյա հովանավորչական պայմանագիր կնքեց Vodafone ընկերության հետ[147][148]։ Հովանավորչական պայմանագիրը հետագայում երկարաձգվեց երկու տարով, իսկ պայմանագրային վճարումների ընդհանուր գումարը կազմեց 36 միլիոն ֆունտ։ 2005 թվականի նոյեմբերի 23-ին Vodafone ընկերությունը հայտարարեց, որ չի երկարաձգելու համաձայնությունը[149]։

2006 թվականի ապրիլի 6-ին ակումբի գործադիր տնօրեն Դևիդ Ալան Գիլը հայտարարեց, որ ակումբի նոր հովանավորն է դառնալու AIG ընկերությունը։ Մեծ Բրիտանիայի համար ռեկորդային պայմանագիր ստորագրվեց 56,5 միլիոն ֆունտ արժողությամբ, որը պետք է ակումբին վճարվեր չորս տարվա ընթացքում (տարեկան 14,1 միլիոն)[150]։ Այդ կերպ «Մանչեսթեր Յունայթեդը» դարձավ աշխարհի ամենախոշոր հովանավորչական պայմանագրի սեփականատերը[151]։ AIG ընկերությունը որոշեց չերկարաձգել պայմանագիրը 2010 թվականի մայիսին պայմանագրի ժամկետի ավարտից հետո[152], և 2009 թվականի հունիսի 3-ին ակումբը նոր հովանավորչական պայմանագիր կնքեց ամերիկյան Aon ընկերության հետ[153], որը սկսեց գործել 2010 թվականի հունիսի 1-ից[154]։ Քառամյա պայմանագրի համաձայն՝ վճարումները կազմեցին £80 միլիոն, ինչը ռեկորդ է ֆուտբոլի պատմության հովանավորչական համաձայնությունների բնագավառում[155]։

2012 թվականի հուլիսի 30-ին «Մանչեսթեր Յունայթեդը» և General Motors ընկերությունը յոթամյա հովանավորչական համաձայնություն կնքեցին[156]։ Վերջինիս պայմանների համաձայն՝ սկսած 2014-15 մրցաշրջանից՝ ակումբի տիտղոսային հովանավորը Chevrolet-ն է։ Ակումբը 7 տարվա ընթացքում ստանալու է 559 միլիոն դոլար[157] կամ տարեկան 80 միլիոն դոլար[158]։

Ակումբի ողջ պատմության մեջ եղել է սպորտային հագուստի 4 պաշտոնական մատակարար։ Նրանցից առաջինը դարձավ տեղական Umbro ընկերությունը, իսկ 1975 թվականին մատակարար դարձավ Admiral ընկերությունը։ Այն 1976 թվականին առաջին անգամ իր լոգոտիպը զետեղեց «Մանչեսթեր Յունայթեդի» մարզաշապիկի վրա[159]։ 1980 թվականին թիմի համար հագուստի և կոշիկների մատակարար դարձավ Adidas ընկերությունը[160], իսկ 1992 թվականին Umbro ընկերությունը նոր պայմանագիր կնքեց ակումբի հետ[161]։ Umbro-ի հետ պայմանագիրը տևեց ևս տասը տարի, մինչ ակումբը ռեկորդային 302,9 միլիոն ֆունտ արժողությամբ պայմանագիր կնքեց Nike ընկերության հետ։ Nike-ի հետ համաձայնությունը կնքվեց 13 տարի ժամկետով[162]։ Սկսած 2015-16 մրցաշրջանից՝ ակումբի մարզահագուստի պաշտոնական մատակարարը սպորտային իրերի գերմանական արտադրող Adidas-ն է, որի հետ պայմանագիրը կնքվել է 10 տարի ժամկետով։ Պայմանագրի արժողությունը կազմել է £750 միլիոն[163]։

Ներկա կազմ

խմբագրել
2019 թվականի դեկտեմբերի 3-ի դրությամբ[164]:

Նշում. Դրոշները ցույց են տալիս ազգային հավաքականը ինչպես սահմանված է ՖԻՖԱ-ի իրավասության կանոններում: Խաղացողները կարող են ունենալ 1-ից ավելի ոչ-ՖԻՖԱ-ի քաղաքացիություն:

№ Դիրք Խաղացող
1   ԴՊ Դավիդ Դե Խեա
2   ՊՇ Վիկտոր Լինդելոֆ
3   ՊՇ Էրիկ Բայի
4   ՊՇ Ֆիլ Ջոնս
5   ՊՇ Հարի Մագուայր

(Ավագ)

6   ԿՊ Պոլ Պոգբա
7   ՀՐ Կրիշտիանու Ռոնալդու
8   ԿՊ Խուան Մատա
9   ՀՐ Անթոնի Մարսիալ
10   ՀՐ Մարկուս Ռաշֆորդ
11   ՀՐ Մեյսոն Գրինվուդ
13   ԴՊ Լի Գրանտ
14   ԿՊ Ջեսի Լինգարդ
15   ԿՊ Անդրեաս Պերեյրա
17   ԿՊ Ֆրեդ
18   ԿՊ Բրունու Ֆերնանդեշ
№ Դիրք Խաղացող
20   ՊՇ Դիոգու Դալոտ
21   ՀՐ Էդինսոն Կավանի
22   ԴՊ Թոմ Հիթոն
23   ՊՇ Լյուկ Շոու
29   ՊՇ Աարոն Վան-Բիսակա
31   ԿՊ Նեմանյա Մատիչ
33   ՊՇ Բրանդոն Ուիլյամս
37   ԿՊ Ջեյմս Գարներ
38   ՊՇ Աքսել Տուանզեբե
39   ԿՊ Սկոտ Մակտոմենեյ
44   ՀՐ Տահիտ Չոնգ

Ակումբի պաշտոնատար անձիք

խմբագրել
 
Ակումբի համաշխարհային դեսպան Բրայան Ռոբսոնը
  • Սեփականատեր. Գլեյզերների ընտանիք (Red Football Shareholder Limited)։
  • Պատվավոր նախագահ. Մարտին Էդվարդս[165]։

«Մանչեսթեր Յունայթեդ» Լիմիթեդ

  • Համանախագահներ. Ջոել Գլեյզեր և Ավրամ Գլեյզեր[166]։
  • Գործադիր տնօրեն. Էդ Վուդվորդ[166][167]
  • Գլխավոր մենեջեր. Մայքլ Բոլինգբրոուք[168]։
  • Առևտրային տնօրեն. Ռիչարդ Առնոլդ[169]։
  • Ղեկավարության այլ անդամներ. Բրայան Գլեյզեր, Քևին Գլեյզեր, Էդվարդ Գլեյզեր, Դարսի Գլեյզեր[166], Ռոբերտ Լեյթաու, Ջոն Հուքս և Մանու Սոունի[168]։

«Մանչեսթեր Յունայթեդ» ֆուտբոլային ակումբ

Մարզչական և բժշկական շտաբ

խմբագրել
Պաշտոն Անուն
Գլխավոր մարզիչ   Օլե Գուննար Սուլշեր
Գլխավոր մարզչի օգնական   Ռուի Ֆարիա
Գլխավոր մարզչի օգնական   Ալբերտ Ստյոնվենբերգ[179]
Ռեզերվիստների գլխավոր մարզիչ   Ուորեն Ջոյս[180]
Մինչև 18 տարեկան խաղացողների հավաքականի մարզիչ   Փոլ ՄաքԳինես[181]
Երիտասարդական ակադեմիայի տնօրեն   Բրայան Մաքքլեր[182]
Դարպասապահների մարզիչ   Ֆրանս Հուկ
Մրցակիցների գլխավոր սքաութ   Մարսել Բաութ
Ֆիզիկական պատրաստվածության մարզիչ   Մայք Քլեգ[183]
Ֆիտնեսի մարզիչ   Թոնի Ստրադուիկ[184]
ՕԳԳ-ի մարզիչ   բժիշկ Ռիչարդ Հոքինս[185][186]
Գլխավոր սքաութ   Ջիմ Լոուլոր[187]
Գլխավոր եվրոպական սքաութ   Ռոբի Կուկ[188]
Ակումբային բժիշկ   Սթիվ Մաքնելի[189]
Գլխավոր ֆիզիոթերապևտ   Նիլ Հաֆ[190]

Գլխավոր մարզիչներ

խմբագրել

Մանչեսթեր Յունայթեդը իր պատմության մեջ ունեցել է 22 մարզիչ։ Ստորև աղյուսակով ներկայացված է մարզիչների վերաբերյալ վիճակագրություն.

Անուն, ազգանուն Քաղաքացիություն Աշխատանքի
սկիզբ 		Աշխատանքի
ավարտ 		Խ Հ Ո Պ ԽԳ ԲԹԳ Հաղթանակների % Ծան.
Էլբատ, ԱլֆրեդԱլֆրեդ Էլբատ   Անգլիա 1892 (1892) 1900 (1900) - - - - - - -
Ուեսթ, ՋեյմսՋեյմս Ուեսթ   Անգլիա 1900 (1900) սեպտեմբեր 1903 (1903) 113 46 20 47 159 147 40,71 [191]
Մանգնել, ԷռնեստԷռնեստ Մանգնել   Անգլիա Հոկտեմբերի 10, 1903 (1903-10-10) Սեպտեմբերի 9, 1912 (1912-09-09) 373 202 76 95 700 476 54,16 [192]
Ուոլլուորտ, Թի ՋեյԹի Ջեյ Ուոլլուորտ 0 Սեպտեմբերի 9, 1912 (1912-09-09) Հոկտեմբերի 20, 1912 (1912-10-20) 6 3 2 1 11 7 50,00
Բենթլի, ՋոնՋոն Բենթլի   Անգլիա Հոկտեմբերի 28, 1912 (1912-10-28) Դեկտեմբերի 28, 1914 (1914-12-28) 82 36 16 30 127 110 43,90 [193]
Ռոբսոն, ՋեքՋեք Ռոբսոն   Անգլիա Դեկտեմբերի 28, 1914 (1914-12-28) Հոկտեմբերի 31, 1921 (1921-10-31) 139 41 42 56 183 207 29,50 [194]
Չեպմեն, ՋոնՋոն Չեպմեն   Անգլիա Հոկտեմբերի 31, 1921 (1921-10-31) Հոկտեմբերի 8, 1926 (1926-10-08) 221 86 58 77 287 274 38,91 [195]
Հիլդիչ, ԼալԼալ Հիլդիչ   Անգլիա Հոկտեմբերի 8, 1926 (1926-10-08) Ապրիլի 13, 1927 (1927-04-13) 33 10 10 13 38 47 30,30 [196]
Բեմպլեթ, ՀերբերտՀերբերտ Բեմպլեթ   Անգլիա Ապրիլի 13, 1927 (1927-04-13) Նոյեմբերի 9, 1931 (1931-11-09) 183 57 42 84 280 374 31,15 [197]
Կրիկմեր, ՈւոլտերՈւոլտեր Կրիկմեր   Անգլիա Նոյեմբերի 9, 1931 (1931-11-09) Հուլիսի 13, 1932 (1932-07-13) 43 17 8 18 72 76 39,53 [198]
Դունկան, ՍքոթՍքոթ Դունկան   Շոտլանդիա Հուլիսի 13, 1932 (1932-07-13) Նոյեմբերի 7, 1937 (1937-11-07) 235 92 53 90 371 362 39,15 [199]
Կրիկմեր, ՈւոլտերՈւոլտեր Կրիկմեր   Անգլիա Նոյեմբերի 9, 1937 (1937-11-09) Փետրվարի 15, 1945 (1945-02-15) 76 30 24 22 131 112 39,47 [198]
Բասբի, ՄեթՄեթ Բասբի   Շոտլանդիա Հոկտեմբերի 1, 1945 (1945-10-01) Հունիսի 4, 1969 (1969-06-04) 1120 565 263 292 2286 1536 50,45 [200]
Մերֆի, ՋիմմիՋիմմի Մերֆի   Ուելս Փետրվարի 1958 (1958-02) Հունիսի 1958 (1958-06) 22 5 7 10 27 42 22,73 [201]
ՄաքԳինես, ՈւիլֆՈւիլֆ ՄաքԳինես   Անգլիա Հունիսի 4, 1969 (1969-06-04) Դեկտեմբերի 29, 1970 (1970-12-29) 87 32 32 23 127 111 36,78 [202]
Բասբի, ՄեթՄեթ Բասբի   Շոտլանդիա Դեկտեմբերի 29, 1970 (1970-12-29) Հունիսի 8, 1971 (1971-06-08) 21 11 3 7 38 30 52,38 [200]
Օ'Ֆարրել, ՖրենկՖրենկ Օ'Ֆարրել   Իռլանդիա Հունիսի 8, 1971 (1971-06-08) Դեկտեմբերի 19, 1972 (1972-12-19) 81 30 24 27 115 111 37,04 [203]
Դոքերթի, ԹոմմիԹոմմի Դոքերթի   Շոտլանդիա Դեկտեմբերի 22, 1972 (1972-12-22) Հուլիսի 4, 1977 (1977-07-04) 228 107 56 65 333 252 46,93 [204]
Սեկստոն, ԴեյվԴեյվ Սեկստոն   Անգլիա Հուլիսի 14, 1977 (1977-07-14) Ապրիլի 29, 1981 (1981-04-29) 201 81 64 56 290 240 40,30 [205]
Աթքինսոն, ՌոնՌոն Աթքինսոն   Անգլիա Հունիսի 9, 1981 (1981-06-09) Նոյեմբերի 6, 1986 (1986-11-06) 292 146 79 67 461 266 50,00 [206]
Ֆերգյուսոն, ԱլեքսԱլեքս Ֆերգյուսոն   Շոտլանդիա Նոյեմբերի 6, 1986 (1986-11-06) Մայիսի 19, 2013 (2013-05-19) 1500 895 338 267 2769 1365 59,67 [207]
Մոյես, ԴևիդԴևիդ Մոյես   Շոտլանդիա Հուլիսի 1, 2013 (2013-07-01) Ապրիլի 22, 2014 (2014-04-22) 51 27 9 15 86 54 52,94 [208]
Գիգզ, ՌայանՌայան Գիգզ   Ուելս Ապրիլի 22, 2014 (2014-04-22) Հուլիսի 14, 2014 (2014-07-14) 4 2 1 1 8 3 50,00 [209]
վան Գալ, ԼուիԼուի վան Գալ   Նիդերլանդներ Հուլիսի 16, 2014 (2014-07-16) Մայիսի 23, 2016 (2016-05-23) 103 54 25 24 158 98 52,43 [210]
Մոուրինյո, ԺոզեԺոզե Մոուրինյո   Պորտուգալիա Մայիսի 27, 2016 (2016-05-27) 71 42 19 10 125 50 59.15 [211]

Մրցանակակիր մարզիչներ

խմբագրել

Ստորև ներկայացվող բոլոր մարզիչները «Մանչեսթեր Յունայթեդի» հետ հաղթել են գոնե մեկ մրցաշարում։

Անուն Աշխատաշրջան Հաղթած մրցաշարեր
  Էռնեստ Մանգնալ 1903-1912 2 Անգլիայի առաջին դիվիզիոն

1 Անգլիայի գավաթ

2 Անգլիայի սուպերգավաթ

  Սքոթ Դունկան 1932-1937 1 Անգլիայի երկրորդ դիվիզիոն
  Մեթ Բասբի 1945-1969 5 Անգլիայի առաջին դիվիզիոն

2 Անգլիայի գավաթ

5 Անգլիայի սուպերգավաթ

1 Եվրոպական գավաթ

  Թոմմի Դոխերթի 1972-1977 1 Անգլիայի գավաթ

1 Անգլիայի երկրորդ դիվիզիոն

  Դեյվ Սեքսթոն 1977-1981 1 Անգլիայի սուպերգավաթ
  Ռոն Ատկինսոն 1981-1986 2 Անգլիայի գավաթ

1 Անգլիայի սուպերգավաթ

  Ալեքս Ֆերգյուսոն 1986-2013 13 Անգլիայի առաջին դիվիզիոն/Պրեմիեր Լիգա

10 Անգլիայի սուպերգավաթ

5 Անգլիայի գավաթ

4 Անգլիայի Լիգայի գավաթ

2 ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա

1 ՈՒԵՖԱ Գավաթակիրների գավաթ

1 ՈՒԵՖԱ Սուպեր գավաթ

1 Միջմայրցամաքային գավաթ

1 Աշխարհի ակումբային առաջնություն

  Դևիդ Մոյես 2013-2014 1 Անգլիայի սուպերգավաթ
  Լուի վան Գալ 2014-2016 1 Անգլիայի գավաթ
  Ժոզե Մոուրինյո 2016-ներկա 1 ՈՒԵՖԱ Եվրոպայի Լիգա

1 Անգլիայի Լիգայի գավաթ

1 Անգլիայի սուպերգավաթ

Մանչեսթեր Յունայթեդի արդյունքները Պրեմիեր Լիգայում

խմբագրել
Մրցաշրջան Տեղ Միավորներ Խաղեր Հաղթանակ Ոչ-ոքի Պարտություն Խփած գոլեր Բաց թողած գոլեր Գոլերի

Տարբերություն

2016-2017 6 69 38 18 15 4 54 29 +25
2015-2016 5 66 38 19 9 10 49 35 +14
2014-2015 4 70 38 20 10 8 68 37 +31
2013-2014 7 64 38 19 7 12 64 43 +21
2012-2013 1 89 38 28 5 5 86 43 +43
2011-2012 2 89 38 28 5 5 89 33 +56
2010-2011 1 80 38 23 11 4 78 37 +41
2009-2010 2 85 38 27 4 7 86 28 +58
2008-2009 1 90 38 28 6 4 68 24 +44
2007-2008 1 87 38 27 6 5 80 22 +58
2006-2007 1 89 38 28 5 5 83 27 +56
2005-2006 2 83 38 25 8 5 72 34 +38
2004-2005 3 77 38 22 11 5 58 26 +32
2003-2004 3 75 38 23 6 9 64 35 +29
2002-2003 1 83 38 25 8 5 74 34 +40
2001-2002 3 77 38 24 5 9 87 45 +42
2000-2001 1 80 38 24 8 6 79 31 +48
1999-2000 1 91 38 28 7 3 97 45 +52
1998-1999 1 79 38 22 13 3 80 37 +43
1997-1998 2 77 38 23 8 7 72 27 +45
1996-1997 1 75 38 21 12 5 76 44 +32
1995-1996 1 82 38 25 7 6 73 35 +38
1994-1995 2 88 42 26 10 6 77 28 +49
1993-1994 1 92 42 27 11 4 80 38 +42
1992-1993 1 84 42 24 12 6 67 31 +36

Նվաճումներ

խմբագրել
 
Պրեմիեր լիգայի չեմպիոնների գավաթը, Եվրոպական չեմպիոնների գավաթը և Անգլիայի գավաթը, որոնք ակումբը նվաճել է 1999 թվականին
Հիմնական հոդված՝ «Մանչեսթեր Յունայթեդ» ՖԱ մրցաշրջանների ցանկ

«Մանչեսթեր Յունայթեդ» ակումբին է պատկանում Անգլիայի առաջնությունում ամենաշատ հաղթանակների ռեկորդը (20 տիտղոս)[212]։ Բացի այդ՝ «Մանչեսթեր Յունայթեդ» ակումբը իր պատմության մեջ երեք անգամ հաղթել է «դուբլը» (մեկ մրցաշրջանի ընթացքում թե՛ առաջնությունում, թե՛ գավաթի խաղարկությունում հաղթանակ տանելով)։

Ազգային

խմբագրել

Միջազգային

խմբագրել

* Սուպերգավաթի միացյալ հաղթանակներ (խաղերում ոչ ոքի է գրանցվել և հաղթող են ճանաչվել երկու ակումբ-մասնակիցներն էլ)։

Դուբլներ և տրեբլներ

խմբագրել

Կարճ մրցաշարերը՝ ներառյալ Անգլիայի սուպերգավաթը, Միջմայրցամաքային գավաթը, Աշխարհի ակումբային առաջնությունը և ՈՒԵՖԱ Սուպեր Գավաթը, չեն հաշվվում դուբլի կամ տրեբլի որոշման ժամանակ[214]։

Ռեկորդներ

խմբագրել

Թիմային ռեկորդներ

խմբագրել
  • Ամենախոշոր հաշվով հաղթանակը բոլոր մրցաշարերում. 10։ 0՝ ընդդեմ «Անդերլեխտի», Եվրոպական չեմպիոնների գավաթ, 26 սեպտեմբերի 1956 թվական։
  • Ամենախոշոր հաշվով հաղթանակը Պրեմիեր լիգայում. 9։0՝ ընդդեմ «Իպսվիչ Թաունի», Պրեմիեր լիգա, 4 մարտի 1995 թվական։
  • Արտագնա խաղերում տարած ամենախոշոր հաշվով հաղթանակը. 1:8՝ ընդդեմ «Նոթինգեմ Ֆորեսթի», Պրեմիեր լիգա, 6 փետրվարի 1999 թվական։
  • Ամենաերկար անպարտ խաղերի շարքը բոլոր մրցաշարերում. 33 խաղ՝ 1998 թվականի դեկտեմբերի 26-ից մինչև 1999 թվականի մայիսի 26-ը։
  • Ամենաերկար անպարտ խաղերի շարքը Չեմպիոնների լիգայում. 25 խաղ՝ 2007 թվականի սեպտեմբերի 19-ից մինչև 2009 թվականի մայիսի 5-ը։
  • Ամենաերկար անպարտ տնային խաղերի շարքը Չեմպիոնների լիգայում. 24 խաղ՝ 2005 թվականի օգոստոսի 9-ից մինչև 2009 թվականի նոյեմբերի 25-ը։
  • Ամենամեծ թվով ինքնագոլերը տվյալ մրցաշրջանում Պրեմիեր լիգայում. 11՝ 2009-2010 մրցաշրջան։
  • Տնային խաղերի ամենաշատ դիտողունակություն բոլոր մրցաշարերում. 82 771՝ ընդդեմ «Բրեդֆորդ Պարկ Ավենյուի» «Մեյն Ռոուդում», Անգլիայի գավաթ, 29 հունվարի 1949 թվական։
  • Տնային խաղերի ամենաշատ դիտողունակություն Պրեմիեր լիգայում («Օլդ Թրաֆորդում»). 76 098՝ ընդդեմ «Բլեքբեռն Ռովերսի», 31 մարտի 2007 թվական։

2015 թվականի հուլիսի 30-ի դրությամբ «Մանչեսթեր Յունայթեդ» ակումբը բոլոր պաշտոնական մրցաշարերում անցկացրել է 5434 խաղ, որոնցից՝ 2668 հաղթանակ, 1284 ոչ-ոքի և 1482 պարտություն[215]։

Խաղացողների ռեկորդներ

խմբագրել
  • Մրցաշրջանի ամենաշատ թվով գոլերը բոլոր մրցաշարերում. 46՝ Դենիս Լոու, 1963-64 մրցաշրջան։
  • «Հեթ-տրիկների» ամենաշատ թիվը բոլոր մրցաշարերում. 18՝ Դենիս Լոու (14 «հեթ տրիկ» և 4 «պոկեր» 1962 թվականի նոյեմբերի 3-ից մինչև 1971 թվականի ապրիլի 17-ը)[216]։
  • Ամենաշատ գոլերի թիվը մեկ խաղում. 6։
    • Հարոլդ Հալս, ընդդեմ «Սուինդոն Թաունի», Անգլիայի սուպերգավաթ, 25 դեկտեմբերի 1911 թվական;
    • Ջորջ Բեսթ, ընդդեմ «Նորթհեմփթոն Թաունի», Անգլիայի գավաթ, 7 փետրվարի 1970 թվական։
  • Անգլիայի առաջնության ամենաերկար գոլային շարքը. 10 խաղ (15 գոլ)՝ Ռուդ վան Նիստելռոյ, 2003 թվականի մարտի 22-ից մինչև օգոստոսի 23-ը։
  • Անգլիայի առաջնության առանց գոլ բաց թողնելու ամենաերկար շրջանը. 1311 րոպե՝ Էդվին վան դեր Սար, 2008 թվականի նոյեմբերի 8-ից մինչև 2009 թվականի մարտի 4-ը։
  • Ամենաարագ գոլը. 15-րդ վայրկյանին՝ Ռայան Գիգզ, ընդդեմ «Սաութհեմփթոնի», Պրեմիեր լիգա, 18 նոյեմբերի 1995 թվական[217]։
  • Ամենաարագ 4 գոլերը. 13 րոպե՝ Ուլե Սուլշեր, ընդդեմ «Նոթինգեմ Ֆորեսթի», Պրեմիեր լիգա, 6 փետրվարի 1999 թվական[218]։
  • Տիտղոսների ամենամեծ թիվը (առանց հաշվի առնելու երիտասարդական թիմի տիտղոսները). 34՝ Ռայան Գիգզ[219]։

Ամենամեծ թվով խաղեր անցկացրած ֆուտբոլիստներ

խմբագրել
№ Անուն Շրջան Խաղերի քանակը[220] Գոլեր[221]
1   Ռայան Գիգզ 1991-2014 963 168
2   Բոբի Չարլթոն 1956-1973 758 249
3   Փոլ Սքոուլզ 1994-2011
2012-2013 		718 155
4   Բիլ Ֆոուլքս 1952-1970 688 9
5   Գարի Նևիլ 1992-2011 602 7
6   Ալեքս Սթեփնի 1966-1978 539 2
7   Թոնի Դան 1960-1973 535 2
8   Դենիս Իրվին 1990-2002 529 33
9   Ջո Սփենս 1919-1933 510 168
10   Արթուր Օբլիսթոն 1974-1988 485 7

Ամենաշատ գոլերի հեղինակ դարձած ֆուտբոլիստներ

խմբագրել
№ Անուն Շրջան Գոլեր[221] Խաղերի քանակ[220] Մի խաղի ընթացքում խփած գոլերի քանակ
1   Ուեյն Ռունի 2004-2017 253 559 0,458
2   Բոբի Չարլթոն 1956-1973 249 758 0,328
3   Դենիս Լոու 1962-1973 237 404 0,587
4   Ջեք Ռոուլի 1937-1955 211 424 0,498
5   Դենիս Վայոլեթ 1953-1962 179 293 0,611
6   Ջորջ Բեսթ 1963-1974 179 470 0,381
7   Ջո Սփենս 1919-1933 168 510 0,329
7   Ռայան Գիգզ 1991-2014 168 963 0,174
9   Մարկ Հյուզ 1983-1986
1988-1995 		163 467 0,349
10   Փոլ Սքոուլզ 1994-2011
2012-2013 		155 718 0,216

Հայտնի խաղացողներ

խմբագրել
 
Բոբի Չարլթոն
 
Դենիս Լոու
Հիմնական հոդված՝ Մանչեսթեր Յունայթեդի ֆուտբոլիստների ցանկ (100 և ավելի խաղեր)

«Ոսկե գնդակի» հաղթողներ

խմբագրել

Այս ֆուտբոլիստները «Ոսկե գնդակ» են ստացել՝ հանդես գալով «Մանչեսթեր Յունայթեդի» կազմում.

«Ոսկե խաղակոշիկի» հաղթողներ

խմբագրել

Այս ֆուտբոլիստները արժանացել են «Ոսկե խաղակոշիկի»՝հանդես գալով «Մանչեսթեր Յունայթեդում».

ՈՒԵՖԱ-ի վարկածով տարվա լավագույն ֆուտբոլիստ

խմբագրել

Այս ֆուտբոլիստները դարձել են ՈՒԵՖԱ-ի վարկածով տարվա լավագույն ֆուտբոլիստ՝հանդես գալով «Մանչեսթեր Յունայթեդում».

ՖԻՖԱ-ի վարկածով տարվա լավագույն խաղացողներ

խմբագրել

Այս ֆուտբոլիստները դարձել են ՖԻՖԱ-ի վարկածով տարվա լավագույն ֆուտբոլիստ՝ հանդես գալով «Մանչեսթեր Յունայթեդում».

Աշխարհի չեմպիոններ

խմբագրել

Այս ֆուտբոլիստները դարձել են Աշխարհի չեմպիոն՝ հանդես գալով «Մանչեսթեր Յունայթեդում».

Եվրոպայի չեմպիոններ

խմբագրել

Այս ֆուտբոլիստները դարձել են Եվրոպայի չեմպիոն՝ հանդես գալով «Մանչեսթեր Յունայթեդում».

Ֆուտբոլային լիգայի 100 լեգենդներ

խմբագրել

«Մանչեսթեր Յունայթեդի» այս ֆուտբոլիստները ներառվել են Ֆուտբոլային լիգայի 100 լեգենդների ցանկի մեջ[232].

  •   Ջոնի Ջայլզ
  •   Ջոնի Քերի
  •   Փոլ Մաքգրատ

Անգլիական ֆուտբոլի փառքի սրահի անդամներ

խմբագրել

«Մանչեսթեր Յունայթեդի» այս ֆուտբոլիստները ներառվել են Անգլիական ֆուտբոլի փառքի սրահի կազմի մեջ[233].

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ «Թերթեր. Պատրաստ մարտին։» (անգլերեն). ManUtd.com. 2008 թ․ մարտի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 16-ին.
  2. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդ ֆուտբոլային ակումբ». premierleague.com. Premier League. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 16-ին.
  3. ↑ «Կարմիրները լի են ուժով» (անգլերեն). ManUtd.com. 2007 թ․ հունվարի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 16-ին.
  4. ↑ «Պրեմիեր լիգա 2014/15» (PDF) (անգլերեն). Premier League. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 31-ին.
  5. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդ» (անգլերեն). PremierLeague.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 31-ին.
  6. ↑ Բոբ Քես (2007 թ․ դեկտեմբերի 15). «Յունայթեդը շարժվում է հարավ, երբ երկրպագուները հասնեն 333 միլիոնի» (անգլերեն). Daily Mail. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  7. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդ ֆուտբոլային ակումբ» (անգլերեն). Premier League. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  8. ↑ «Manchester United». britannica. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
  9. ↑ «Հաղթանակ, հաղթանակ Մանչեսթեր Յունայթեդ...» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  10. ↑ «1967/68. Չարլթոնն օգնեց «ՄՅՈւ»-ին» (ռուսերեն). UEFA.(չաշխատող հղում)
  11. ↑ 11,0 11,1 «1998/99. Վերջին րոպեների կախարդանքը» (ռուսերեն). UEFA.(չաշխատող հղում)
  12. ↑ «2007-08: Բախտի գործոնը» (ռուսերեն). UEFA. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  13. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը նվաճել է Անգլիայի գավաթը» (անգլերեն). CBCSports.ca. 22.05.2004.
  14. ↑ «Ալեքս Ֆերգյուսոնը հեռանում է Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզչի պաշտոնից» (ռուսերեն). bbc.com. 2013 թ․ մայիսի 8.
  15. ↑ «Սըր Ալեքս Ֆերգյուսոնի հարցազրույցը» (ռուսերեն). carrick.ru. 2014 թ․ նոյեմբերի 18.
  16. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը հաջորդում է Բարսելոնային Deloitte-ի հարուստների ցանկում» (անգլերեն). Guardian.co.uk. 2010 թ․ մարտի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 27-ին.
  17. ↑ «Աշխարհի ամենաթանկ ֆուտբոլային ակումբներ-2015։ Forbes-ի վարկանշայի աղյուսակ». Forbes. 2015 թ․ մայիսի 7.
  18. ↑ 18,0 18,1 «Mourinho appointed United manager» (անգլերեն). ManUtd.com. 2016 թ․ մայիսի 27.
  19. ↑ 19,0 19,1 «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1878-1899» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  20. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդ. 1878-1926: Բրիտանական ֆուտբոլի հանրագիտարան» (անգլերեն). Spartacus Educational. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  21. ↑ Բարնս, 2001, էջ 8
  22. ↑ «Նյուտոն Հիթ և Մանչեսթեր Յունայթեդ - Թիմ» (ռուսերեն). ManUtd.Ru. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Մըրֆի, Ալեքս (2006). «1878-1915: Նյուտոն Հիթից Օլդ Թրաֆորդ». Մանչեսթեր Յունայթեդի պաշտոնական ձևավորված պատմություն. Լոնդոն: Orion Publishing Group. էջ 14. ISBN 0-75287-603-1.
  24. ↑ «ՖԱ Մանչեսթեր Յունայթեդ» (անգլերեն). Talk Football. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  25. ↑ «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1900-1909» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 «Մանչեսթեր Յունայթեդի պատմություն. 1892-1976» (անգլերեն). Red11.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  27. ↑ «1908 Բարեգործական Շիլդ» (անգլերեն). Footballsite.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  28. ↑ «Անգլիայի Գավաթի եզրափակիչ 1909» (անգլերեն). FA Cup History. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  29. ↑ «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1910-1919» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  30. ↑ «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1920-1929» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  31. ↑ «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1930-1939» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  32. ↑ «Մարդը, ով փրկեց Յունայթեդը» (անգլերեն). ManUtd.com. 2012 թ․ հունվարի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  33. ↑ «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1940-1949» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  34. ↑ 34,0 34,1 «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1950-1959» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  35. ↑ Մըրֆի, 2006, էջ 71
  36. ↑ Գլենվայլ, Բրայան (27.04.2005). «Մեծն Չելսիի հանձնումը» (անգլերեն). The Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  37. ↑ «Մյունխենի աղետը։ ժամանակագրություն» (անգլերեն). BBC. 19.03.2008. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  38. ↑ Դոլգիխ, Դմիտրի (06.02.2008). «Մյունխեն։ Հաջողություն։» (ռուսերեն). tribuna.sports.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  39. ↑ Ուայթ, Ջիմ, 2008, էջ 136
  40. ↑ Բարնս, 2001, էջ 17
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1960-1969։» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  42. ↑ «1967-68 մրցաշրջան» (անգլերեն). European Cup History. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  43. ↑ «Բալոն Դ'Օր» (ֆրանսերեն). France Football. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 44,3 «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1970-1979» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  45. ↑ «Մարզչի պրոֆիլ։ Սըր Մեթ Բասբի» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  46. ↑ Մըրֆ, 2006, էջ 134
  47. ↑ Բարնս, 2001, էջ 18-19
  48. ↑ «Անգլիայի Գավաթի եզրափակիչ 1977» (անգլերեն). FA-CupFinals.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  49. ↑ «1977:Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզիչ» (անգլերեն). BBC News. 04.07.1977. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  50. ↑ 50,0 50,1 50,2 «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1980-1989» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  51. ↑ «Զայրացնող ութսունականները. 1980-1990» (անգլերեն). RedCafe.net Wiki. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  52. ↑ 52,0 52,1 Բարնս, 2001, էջ 20-21
  53. ↑ Բարնս, 2001, էջ 148
  54. ↑ Բարնս, 2001, էջ 148-149
  55. ↑ «Սըր Ալեքսի ծագու՞մը» (անգլերեն). BBC News. 27.05.1999. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  56. ↑ Բևեն, Քրիս (04.11.2006). «Ինչպես Ռոբինսը փրկեց Ֆերգյուսոնի աշխատանքը» (անգլերեն). BBC Sport. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  57. ↑ «Ռայան Գիգզը նվաճել 2009 թվականի ԲԲՍ Սպրոտային մրցանակը» (անգլերեն). BBC Sport. 13.12.2009. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 1990-1999» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  59. ↑ «1991/92 մրցաշրջան» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  60. ↑ «Լեգենդներ։ Ռոյ Քին» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  61. ↑ Բարթ, Ջեյսոն (15.04.2003). «Կանտոնայի սարդինաձկների, գեր մարզիչների և վաղ հանգստի աշխարհը» (անգլերեն). The Independent. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  62. ↑ 62,0 62,1 «Յունայթեդի խաղացողները թագադրվել են որպես Եվրոպայի արքաներ» (անգլերեն). BBC News. 26.05.1999. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  63. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի 1999 թվականի տրեբլը» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  64. ↑ «Անգլիայի գավաթի եզրափակիչ 1909» (անգլերեն). FA Cup History. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  65. ↑ Հյուս, Բոբ (08.03.2004). «Ֆերգյուսոն և Մագնիեր. Յունայթեդի ներքին պատերազմում զինադադար է» (անգլերեն). International Herald Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  66. ↑ «1999 թվականի այլ ֆուտբոլային լուրեր» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  67. ↑ «Ակումբը։ Տասնամյակի պատմություն։ 2000-2009» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  68. ↑ 68,0 68,1 «Հաջողությունը շարունակվում է 1999-2008» (անգլերեն). RedCafe.net Wiki. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  69. ↑ Մարկ Օգդեն (12.06.2009). «Կրիշտիանու Ռոնալդուի տրանսֆերը» (անգլերեն). Daily Telegraph. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  70. ↑ «Ռունի հերոսը» (անգլերեն). ESPNsoccernet. 28.02. 2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  71. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի խաղացող Ուեյն Ռունին տեղն է դնում Բլեքբուրնին, որպեսզի նվաճի տիտղոսը» (անգլերեն). The Guardian. 2011 թ․ մայիսի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  72. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը նվաճել է իր 19-րդ տիտղոսը Անգլիայի առաջնության շրջանակներում» (անգլերեն). The Independent. 2011 թ․ մայիսի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  73. ↑ «Բլեքբուրն 1-1 Մանչեսթեր Յունայթեդ» (անգլերեն). BBC Sport. 2011 թ․ մայիսի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  74. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդ 3 Ասթոն Վիլա 0» (անգլերեն). ManUtd.com. 2013 թ․ ապրիլի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  75. ↑ 75,0 75,1 «Սըր Ալեքս Ֆերգյուսոնը կավարտի մարզչական կարիերան որպես Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզիչ» (անգլերեն). BBC Sport. 2013 թ․ մայիսի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  76. ↑ «Սըր Ալեքս Ֆերգյուսոնը ավարտում է կարիերան» (անգլերեն). ManUtd.com. 2013 թ․ մայիսի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  77. ↑ «Դևիդ Մոյես. Մանչեսթեր Յունայթեդը պայմանագիր է ստորագրել Էվերտոնի մարզչի հետ» (անգլերեն). BBC Sport. 2013 թ․ մայիսի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  78. ↑ Ջեքսոն, Ջեյմի (2013 թ․ մայիսի 9). «Դևիդ Մոյեսն այլևս Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզիչն է» (անգլերեն). The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  79. ↑ «Ռայան Գիգզը դարձել է Մանչեսթեր Յունայթեդը մարզիչը՝ Դևիդ Մոյեսի հեռանալուց հետո» (անգլերեն). Sky Sports. 2014 թ․ ապրիլի 22.
  80. ↑ «Յունայթեդի նոր մարզիչը Վան Գալն է» (անգլերեն). ManUtd.com. 2014 թ․ մայիսի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  81. ↑ Հերբերտ, Յան (2014 թ․ օգոստոսի 24). «Անխել Դի Մարիա. Մանչեսթեր Յունայթեդը արգենտինացի ֆուտբոլիստի եհտ պայմանագիր է կնքել բրիտանական պատմության համար ռեկորդային £59.7m արժողությամբ» (անգլերեն). The Independent. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 20-ին.
  82. ↑ Օգդեն, Մարկ (2014 թ․ օգոստոսի 24). «Անխել Դի Մարիան պայմանագիր է կնքել Յունայթեդի հետ £59.7 միլիոն գումարով» (անգլերեն). The Telegraph.
  83. ↑ Մուր, Նիք (2015 թ․ մայիսի 24). «Պրեմիեր լիգան փոփոխվում է. Յունայթեդը չորրորդն է» (անգլերեն). ManUtd.com.
  84. ↑ «Louis van Gaal leaves Manchester United» (անգլերեն). 2016 թ․ մայիսի 23.
  85. ↑ «Ajax 0-2 Manchester United» (անգլերեն). BBC Sport. 2017 թ․ մայիսի 24.
  86. ↑ 86,0 86,1 86,2 86,3 86,4 86,5 «Մանչեսթեր Յունայթեդի պատմական մարզահագուստը» (անգլերեն). Historicalkits.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  87. ↑ 87,0 87,1 «Յունայթեդի մարզահագուստի փոփոխությունը տարիների ընթացքում» (անգլերեն). UnitedKits.blogspot.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  88. ↑ «Անգլիայի Գավաթի եզրափակչի մասնակիցները. 1900-1909» (անգլերեն). Historicalkits.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  89. ↑ Թոմփսոն, Ջեմա (26.06.2009). «Պատկերասրահ. նոր տնային խաղերի համար նախատեսված մարզահագուստը» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  90. ↑ Թոմփսոն, Ջեմմա (29.07.2009). «Սևն ու կապույտը համապատասխանում է կարմիրներին» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  91. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզահագուստի փոփոխությունը» (անգլերեն). Historicalkits.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  92. ↑ «Մոխրագույն օր Մանչեսթեր Յունայթեդի համար» (անգլերեն). BBC.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  93. ↑ Էնթոնի Թոմաս (03.01.2007). «Ներողություն, ներողություն, ներողություն» (անգլերեն). Black-and-Amber.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2003 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  94. ↑ «Ակումբի մարզահագուստի պատմություն - Ակումբ» (ռուսերեն). ManUtd.Ru. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  95. ↑ «adidas-ը հովանավորում է Մանչեսթեր Յունայթեդի նոր 2015-2016 մրցաշրջանի տնային մարզաշապիկը» (անգլերեն). ManUtd.com. 2015 թ․ օգոստոսի 1.
  96. ↑ 96,0 96,1 96,2 96,3 96,4 «Ակումբի զինանշանները» (անգլերեն). The Busby Way. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  97. ↑ «Ակումբի զինանշանի պատմությունը» (ռուսերեն). ManUtd.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  98. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդ. Ա-ից Ֆ» (անգլերեն). ManUtdZone.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  99. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզաշապիկներ» (անգլերեն). PrideofManchester.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  100. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզաշապիկների զինանշանը» (անգլերեն). Flickr.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  101. ↑ Մըրֆի, Ալեքս (2006). Մանչեսթեր Յունայթեդի պաշտոնական ձևավորված պատմությունը. London: Orion Books. էջ 15. ISBN 0-7528-7603-1.
  102. ↑ Ուայթ, Ջոն (2008). Մանչեսթեր Յունայթեդի պաշտոնական պատմություն (1st edition ed.). London: Orion Books. էջ 27. ISBN 978-0-7528-9192-7. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)
  103. ↑ Ուայթ, Ջոն (2007). Յունայթեդի հավաքածու (2nd edition ed.). Լոնդոն: Carlton Books. էջ 11. ISBN 978-1-84442-745-1. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)
  104. ↑ Բարնս, 2001, էջ 19
  105. ↑ 105,0 105,1 105,2 «Օլդ Թրաֆորդ 1909-2006» (անգլերեն). ManUtdZone.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 12-ին.
  106. ↑ Բարնս, 2001, էջ 44-45
  107. ↑ Մորգան, 2010, էջ 44-48
  108. ↑ Ռայս, Սայմոն (06.11.2009). «Մանչեսթեր Յունայթեդը Եվրոպայի 25 լավագույն աջակիցներ ունեցող թիմերի ցանկում» (անգլերեն). London: independent.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  109. ↑ «Տեղի աջակիցների ակումբներ» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  110. ↑ «Կարմիրները պատրաստ են նախամրցաշրջանին» (անգլերեն). ManUtd.com. 2006 թ․ հուլիսի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  111. ↑ «Կարմիրների վերադարձը Աֆրիկա» (անգլերեն). ManUtd.com. 2008 թ․ հունվարի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  112. ↑ Հեմիլ, 2008, էջ 126
  113. ↑ Քես, Բոբ (15.12.2007). «Յունայթեդը տեղափոխվում է հարավ, երկրպագուների ակումբը հասնում է 333 միլիոնի» (անգլերեն). MailOnline. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  114. ↑ Մրցաշրջաններ, որոնց հաճախելիության միջին ցուցանիշները ամենաբարձրը չեն Անգլիայում (սկսած 1964-65 մրցաշրջանից). 1965-66, 1970-71, 1971-72, 1974-75 և 1987-88, 1988-89 և 1992-93։
  115. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդ ակումբը» (անգլերեն). European Football Statistics. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  116. ↑ «Երկրպագուների ֆորում» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  117. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի աջակիցների ակումբը մրգեր է բերել Կարմիր զինվորների» (անգլերեն). Guardian.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  118. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդ ՖԱ-ն լուրջ է։» (անգլերեն). NonLeagueDaily.com. 09.06.2005. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  119. ↑ Բարնս, 2001, էջ 52
  120. ↑ «1989. Մանչեսթեր Յունայթեդը ռեկորդային գումարով չկայացած վաճառքը» (անգլերեն). BBC News. 18.08.1989. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  121. ↑ Սայմոն Բարնս (13.01.2001). «Երազանքին հավատացողը» (անգլերեն). The Spectator.
  122. ↑ Օգդեն, Մարկ (15.01.2010). «Մանչեսթեր Յունայթեդի երկրպագուները միավորվել են, որպեսզի խաթարեն Գլեյզերների ծրագրի իրագործմանը» (անգլերեն). Telegraph.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  123. ↑ «Գլեյզերը գնել է Մանչեսթեր Յունայթեդի բաժնետոմսերի 75%-ը» (անգլերեն). BBC News. 16.01.2005. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  124. ↑ «Մանչեսթերի Յունայթեդի նոր սեփականատերը» (անգլերեն). CBS Sports Online. 22.06.2005. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  125. ↑ «Գլեյզերները երկարացնում են վերաֆինանսավորման ժամկետները» (անգլերեն). The Political Economy of Football. 08.07.2006. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  126. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի վերաֆինանսավորման ծրագրերը» (անգլերեն). RTÉ Sport. 18.07.2006. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  127. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի պատքերի չափը £716 միլիոն է» (անգլերեն). BBC News. 20.01.2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  128. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը 500 միլիոն եվրո պարտքի բարձրացման մասին» (անգլերեն). BBC News. 11.01. 2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  129. ↑ Ուիլսոն, Բիլ (22.01. 2010). «Մանչեսթեր Յունայթեդը բարձրացնում է £504 միլիոնը» (անգլերեն). BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  130. ↑ Հյուզ, Յան (23.01.2010). «Մանչեսթեր Յունայթեդ 4–0 Հալ Սիթի» (անգլերեն). BBC Sport. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  131. ↑ «Վարչապետ Գորդոն Բրաունը զգուշացնում է ֆուտբոլի պարտքերի մասին» (անգլերեն). BBC Sport. 25.01.2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  132. ↑ Հեսեն, Նաբիլ; Ռոան, Դեն (30.01.2010). «Մանչեսթեր Յունայթեդի հարուստ երկրպագուները պատրաստվում են գնել ակումբը» (անգլերեն). BBC Sport. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  133. ↑ «Գլեյզերներ. «Յունայթեդը չի վաճառվում»» (անգլերեն). Sky Sports. 28.05.2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  134. ↑ «Գլեյզերները չեն պատրաստվում վաճառել «Մանչեսթեր Յունայթեդը»» (ռուսերեն). Սպորտ Էքսպրես. 28.05.2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 16-ին.
  135. ↑ «Բրենդների ուժը» (PDF) (անգլերեն). SoccerEx. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 25-ին.
  136. ↑ «Ամենաթանկ սպորտային ակումբների բրենդները» (անգլերեն). Forbes. 18.05.2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 25-ին.
  137. ↑ «Ռեալ Մադրիդը առաջին թիմն է աշխարհում իր եկամտաբերությամբ» (անգլերեն). Deloitte.com. 02.03.2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 25-ին.
  138. ↑ 138,0 138,1 Հեմիլ, 2008, էջ 116
  139. ↑ Հեմիլ, 2008, էջ 124
  140. ↑ «Բեքհեմի տենդը գրավում է Ճապոնիան» (անգլերեն). BBC News. 18.06.2003. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  141. ↑ Հեմիլ, 2008, էջ 120
  142. ↑ Հեմիլ, 2008, էջ 122
  143. ↑ «MUTV: Մենք Յունայթեդն ենք։» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  144. ↑ «Աերոֆլոտը թռիչքուղու վրա է» (անգլերեն). ManUtd.com. 2013 թ․ հուլիսի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  145. ↑ «Պաշտոնական հովանավորներ» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  146. ↑ Հեմիլ, 2008, էջ 127
  147. ↑ 147,0 147,1 «Vodafone-ը £30 միլիոն է տալիս Յունայթեդին» (անգլերեն). BBC News. 11.02.2000. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  148. ↑ 148,0 148,1 «Յունայթեդը պետք է մարզահագուստի նոր հովանավոր գտնի» (անգլերեն). CNN.com International. 24.11.2005. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  149. ↑ «Vodafone-ը դադարել է համագործակցել Մանչեսթեր Յունայթեդի հետ» (անգլերեն). BBC News. 23.11.2005. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  150. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը £56 միլիոն արժողությամբ պայմանագիր է կնքել AIG-ի հետ» (անգլերեն). BBC News. 04.06.2006. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  151. ↑ «Oilinvest-ը վերանայելու է Յուվենտուսի հովանավորությունը» (անգլերեն). SportBusiness.com. 07.09.2006. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  152. ↑ «AIG-ն ավարտել է Մանչեսթերը հովանավորելու համագործակցությունը» (անգլերեն). BBC News. 21.01.2009. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  153. ↑ Communications Dept (03.06. 2009). «Մարզաշապիկների ապագա հովանավոր» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  154. ↑ «Յունայթեդը և Աօն-ը կրկին համագործակցում են» (անգլերեն). ManUtd.com. 01.06.2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  155. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը մարզահագուստի նոր հովանավորի մասին» (անգլերեն). BBC News. 03.06.2009. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  156. ↑ «GM-ը և Մանչեսթեր Յունայթեդը հայտարարել են, որ Chevrolet-ն մարզահագուստների հովանավորն է» (անգլերեն). GM.com. 2012 թ․ հուլիսի 30.
  157. ↑ «Chevrolet-ն յոթ տարվապայմանագիր է կնքել». Official Manchester United Website (անգլերեն). ManUtd.com. 2012 թ․ հուլիսի 30.
  158. ↑ Էջքլիֆ, Էնդրյու (2012 թ․ օգոստոսի 4). «GM-ը ռեկորդակիր է Մանչեսթեր Յունայթեդի հովանավորչության հարցում» (անգլերեն). FT.com.
  159. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզաշապիկներ. 1970-79» (անգլերեն). Pride Of Manchester. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  160. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզաշապիկներ. 1980-89» (անգլերեն). Pride Of Manchester. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  161. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդի մարզաշապիկներ. 1990-99» (անգլերեն). Pride Of Manchester. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  162. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը 300 միլիոն ֆունտ արժողությամբ պայմանագիր է կնքել Nike-ի հետ» (անգլերեն). BBC News. 03.11.2000. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  163. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը համաձայնության է եկել Ադիդասի հետ» (անգլերեն). ManUtd.com. 2014 թ․ հուլիսի 14.
  164. ↑ «First Team» (անգլերեն). ManUtd.com.
  165. ↑ Նեյլ Գարդներ (08.10.2009). «Մարտին Էդվարդսը անհանգստացած է Մանչեսթեր Յունայթեդի ապագայով» (անգլերեն). Times Online. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  166. ↑ 166,0 166,1 166,2 «Կարմիրները նոր նախագահ ունեն» (անգլերեն). ManUtd.com. 2007 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  167. ↑ «Էդ Վուդվորդը պատասխանատվություն է պահանջում Մանչեսթեր Յունայթեդում» (անգլերեն). ManUtd.com. 2013 թ․ փետրվարի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  168. ↑ 168,0 168,1 168,2 «Ովքե՞ր են Մանչեսթեր Յունայթեդի տնօրենները» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  169. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը պետք է հայտարարի իր շահույթի մասին» (անգլերեն). Times Online. 07.01.2008. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  170. ↑ «Կարմիրների ակումբի նոր քարտուղարը» (անգլերեն). ManUtd.com. 20.12.2009. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  171. ↑ «Պատրիկ Քոլինս. Ինչքան ժամանակ պետք է Նյուքասլի ծաղրածուները իրենց շոուն ցուցադրեն Յութուբում» (անգլերեն). Daily Mail. 2009 թ․ հոկտեմբերի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  172. ↑ «Սըր Բոբին բացում է Մյունխենի Բավարիայի թանգարանը» (անգլերեն). ManUtd.com. 2015 թ․ փետրվարի 6.
  173. ↑ «Սըր Ալեքս Ֆերգյուսոնը վաստակել է ավելի քան £2 միլիոն 8 ամսվա ընթացքում £100,000՝ օրական, որպես Յունայթեդի դեսպան և Դևիդ Մոյեսը փոխանցվել է ընդամենը 5 միլիոն եվրոյով» (անգլերեն). Daily Mail. 2015 թ․ հունվարի 26.
  174. ↑ «Մանչեսթեր Յունայթեդը նշանակել է Բրայան Ռոբսոնին որպես համաշխարհային դեսպան» (անգլերեն). Times Online. 2008 թ․ մարտի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  175. ↑ «Նևիլի նոր դերը» (անգլերեն). ManUtd.com. 2011 թ․ ապրիլի 8.
  176. ↑ «Քոուլը հաճույք է ստանում իր նոր դերից» (անգլերեն). ManUtd.com. 2013 թ․ հուլիսի 17.
  177. ↑ «Նոր դեր Շմեյխելի համար» (անգլերեն). ManUtd.com. 2012 թ․ հուլիսի 27.
  178. ↑ «Պակ Չի Սոնը նշանակվել է Մանչեսթեր Յունայթեդ ակումբի դեսպան» (անգլերեն). Daily Mail. 2014 թ․ հոկտեմբերի 2.
  179. ↑ «Նոր մարզչական նշանակում. Ալբերտ Ստյոնվենբերգ» (անգլերեն). ManUtd.com. 2014 թ․ հուլիսի 6.
  180. ↑ «Արդյունքներ. Յունայթեդ 1 Բոլտոն 0» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  181. ↑ «Փոլ ՄաքԳինես» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  182. ↑ «Բրայան Մաքքլեր» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  183. ↑ «Մայք Քլեգ» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  184. ↑ «Թոնի Ստրադուիկ» (անգլերեն). ManUtd.com. 2007 թ․ սեպտեմբերի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  185. ↑ Ռիչարդ Հոքինսն աշխատում է «ՕԳԳ-ի մարզչի» կարգավիճակում (անգլ.՝ head of human performance): Աշխատում է Քարինգթոնի լաբորատորիայում և օգնում ֆուտբոլիստներին հասնելու իրենց ֆիզիկական մարզավիճակի գագաթնակետին։ Տե՛ս Anatomy of the United Bench. Inside United. № 195, Oct. 2008. Pp.18-19.
  186. ↑ «Ռիչարդ Հոքինս» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  187. ↑ «Հարցազրույց. Ջիմ Լոուլոր» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  188. ↑ «Մոյեսը Էվերտոնի ևս մեկ անդամի է հրավիրել Յունայթեդ» (անգլերեն). Daily Mail. 2013 թ․ հուլիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  189. ↑ «Կարմիրները նոր բժիշկ ունեն» (անգլերեն). ManUtd.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  190. ↑ «Յունայթեդի ֆիզիթերապևտը հեռանում է» (անգլերեն). ManUtd.com. 2014 թ․ հուլիսի 4.
  191. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ջեյմս Ուեսթ» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  192. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Էռնեստ Մանգնել» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  193. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ջոն Բենթլի» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  194. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ջեք Ռոբսոն» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  195. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ջոն Չեպմեն» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  196. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Լալ Հիլդիչ» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  197. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Հերբերտ Բեմպլեթ» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  198. ↑ 198,0 198,1 «Յունայթեդի մարզիչ Ուոլտեր Կրիկմեր» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  199. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Սքոթ Դունկան» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  200. ↑ 200,0 200,1 «Յունայթեդի մարզիչ Sir Matt BUSBY» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  201. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ջիմմի Մերֆի» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  202. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ուիլֆ ՄաքԳինես» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  203. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ֆրենկ Օ'Ֆարրել» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  204. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Թոմմի Դոքերթի» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  205. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Դեյվ Սեկստոն» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  206. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ռոն Աթքինսոն» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  207. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ալեքս Ֆերգյուսոն» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  208. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Դևիդ Մոյես» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  209. ↑ «Յունայթեդի մարզիչ Ռայան Գիգզ» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  210. ↑ «Յունայթեդը Լուի վան Գալի ղեկավարությամբ» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  211. ↑ «Յունայթեդը Ժոզե Մոուրինյոյի ղեկավարությամբ». www.stretfordend.co.uk (անգլերեն).
  212. ↑ «Անգլիա. չեմպիոնների ցանկ» (անգլերեն). RSSSF.com. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 12-ին.
  213. ↑ Մինչև 1992 թվականը անգլիական ֆուտբոլի բարձրագույն դիվիզիոնը Առաջին դիվիզիոնն էր, ներկայումս այն Պրեմիեր լիգան է։ Մինչև 1992 թվականը Անգլիայի երկրորդ դիվիզիոնը Երկրորդ դիվիզիոնն էր, իսկ ներկայումս այն Ֆուտբոլային լիգայի առաջնությունն է։
  214. ↑ Ռայս, Սայմոն (2010 թ․ մայիսի 20). «Տրեբլ տրեբլ։ Այն թիմերը, որոնք նվաճել են տրեբլ» (անգլերեն). The Independent. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 12-ին.
  215. ↑ «Խաղերի արդյունքների վերլուծություն։ Բոլոր պաշտոնական խաղերը։». Մանչեսթեր Յունայթեդ. Barn end Media. 2015 թ․ հուլիսի 30. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 30-ին.
  216. ↑ «Դենիս Լոուի հեթ-տրիկները» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  217. ↑ Մանչեսթեր Յունայթեդի ձևավորված հանրագիտարան, «Manchester United Books», ISBN 0-233-99964-7։
  218. ↑ Ֆիլ ՄաքՆալթի (25.02.2004). «Հեթ-տրիկ. Փառքի սրահ» (անգլերեն). BBC Sport. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  219. ↑ «Ռայան Գիգզը 40-ում. Խաղեր, գոլեր և գոնգեր» (անգլերեն). BBC Sport. 2013 թ․ նոյեմբերի 29.
  220. ↑ 220,0 220,1 «Թոփ 100 ամենաշատ խաղեր անցկացրած ֆուտբոլիստների ցանկ» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  221. ↑ 221,0 221,1 «Բոլոր գոլահարների ցանկը պաշտոնական խաղերում» (անգլերեն). StretfordEnd.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  222. ↑ «1964 - Դենիս Լոու» (ֆրանսերեն). France Football. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  223. ↑ «1966 - Բոբի Չարլթոն» (ֆրանսերեն). France Football. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  224. ↑ «1968 - Ջորջ Բեսթ» (ֆրանսերեն). France Football. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  225. ↑ «Կրիշտիանու Ռոնալդու, Բալոն դ'Օր 2008» (ֆրանսերեն). France Football. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  226. ↑ «Եվրոպայի ոսկե խաղակոշիկ» (անգլերեն). Napit.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  227. ↑ 227,0 227,1 «Մոնակոն պատրաստվում է ՈՒԵՖԱ Ակումբային ֆուտբոլի մրցանակաբաշխությանը» (անգլերեն). UEFA.com. 29.08.2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  228. ↑ «ՖԻՖԱ-ի վարկածով տարվա լավագույն խաղացող» (անգլերեն). FIFA.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  229. ↑ 229,0 229,1 229,2 «Անգլիայի Աշխարհի գավաթ 1966» (անգլերեն). Planet World Cup. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  230. ↑ «Եվրոպայի առաջնություն 1992 - Մրցաշարի եզրափակիչ - Ամբողջական տվյալներ» (անգլերեն). RSSSF.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  231. ↑ «Եվրոպայի առաջնություն 2000 - Մրցաշարի եզրափակիչ - Ամբողջական տվյալներ» (անգլերեն). RSSSF.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  232. ↑ «Սպորտ. Ֆուտբոլային լեգենդների ամբողջական ցուցակ» (անգլերեն). BBC News. 1998 թ․ օգոստոսի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  233. ↑ «Փառքի սրահ» (անգլերեն). National Football Museum.

Գրականություն

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մանչեսթեր Յունայթեդ» հոդվածին։
Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված:
Այս հոդվածը ներառված է Հայերեն Վիքիպեդիայի ընտրյալ հոդվածների ցանկում
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Մանչեսթեր_Յունայթեդ&oldid=10146463» էջից