Վիքիպեդիա

Ռուսաստանի դաշնային սուբյեկտներ

Ռուսաստանի դաշնային կարգը հաստատվել է 1918 թվականի հունվարին Սովետների III համագումարում, որտեղ ընդունվել է «Աշխատավոր և շահագործվող ազգի իրավունքների հռչակում»[1], որը հռչակել է՝

Ռուսաստանի Խորհրդային Հանրապետությունը հիմնվում է ազատ ազգերի ազատ միության հիման վրա որպես Խորհրդային Ազգային Հանրապետությունների Դաշնություն[2]։

Այդպիսով միացյալ պետությունը վերափոխվել է դաշնության։

Այսօր, 2009 թվականին, ըստ 1993 թվականի Սահմանադրության 5 հոդվածի, Ռուսաստանի Դաշնությունը կազմավորված է իրավահավասար սուբյեկտներից։ 2008 թվականի մարտի 1-ից Ռուսաստանի Դաշնության սուբյեկտների թիվը հավասար է 83, այդ թվում՝ 21 հանրապետություն, 9 երկրամաս, 46 մարզ, 2 դաշնային նշանակաշության քաղաք, 1 ինքնավար մարզ և 4 ինքնավար շրջան։

Դաշնության պետական իշխանության մարմինների համակարգը սահմանվում է Դաշնության կանոնակարգած ընդհանուր հիմունքներով։ Յուրաքանչյուր շրջանում գործում է օրենսդիր (ներկայացուցչական) մարմին (պառլամենտ, օրենսդիր հավաք) և գործադիր մարմին (կառավարություն)։ Մի քանիսում գոյություն ունի նաև բարձր պաշտոնյայի պաշտոն (նախագահ, նահանգապետ), որոնք ունեն ՌԴ-ի օրենսդիր մարմինների լիազորություններ նախագահի ներկայացմամբ և կարող են այդ պաշտոնը զբաղեցնել անսահմանափակ քանակությամբ։

Ռուսաստանը բաժանվում է նաև 8 դաշնային շրջանների, որոնցից յարուրաքանչյուրում աշխատում է նախագահի լիազորված ներկայացուցիչը։ Դաշնության սուբյեկտները ունեն իրենց վարչատարածքային բաժանումը։ Որպես օրենք, սուբյեկտի կազմում հիմնական միավորը համարվում են հանրապետական (մարզային, երկրամասային) նշանակության շրջանները և քաղաքները։

ՌԴ դաշնային սուբյեկտների տեսակներ

խմբագրել
21 հանրապետություն
46 մարզ
9 Երկրամաս
1 ինքնավար հանրապետություն
4 ինքնավար օկրուգ
2 ֆեդերալ նշանակության քաղաքներ

 

Ռուսաստանի ֆեդերատիվ կարգը 2008-ի մարտի 1-ի դրությամբ

խմբագրել

Այս ցանկում սուբյեկտները նշված են այն նույն հերթականությամբ, ինչպես դա արված է Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանդրության 65 հոդվածում՝ հանրապետություններ, երկրներ, մարզեր, ֆեդերալ նշանակության քաղաքներ, ինքնավար շրջաններ, ինքնավար օկրուգներ։

№ Դաշնության սուբյեկտ Դրոշ Զինանշան Տարածք
(կմ²) 		Բնակչություն
2002-ի հոկտեմբերի 9 		Կենտրոն Վարչական բաժանում
(ըստ ՍՎՏԲՀԴ-ի) 		ՍՎՏԲՀԴ-ի կոդը
  Հանրապետություններ
01 Ադըղեա     7.600 447.000 Մայկոպ 7 շրջան և 2 քաղաք 79
02 Ալթայ     92.600 203.000 Գորնո-Ալթայսկ 10 շրջան և 1 քաղաք 84
03 Բաշկորտոստան     143.600 4.103.000 Ուֆա 54 շրջան և 21 քաղաք 80
04 Բուրյաթիա     351.300 981.000 Ուլան-Ուդե 21 շրջան և 2 քաղաք 81
05 Դաղստան     50.300 2.584.000 Մախաչկալա 41 շրջան և 10 քաղաք 82
06 Ինգուշիա     4.000 469.000 Մագաս 4 շրջան և 4 քաղաք 26
07 Կաբարդա-Բալկարիա     12.500 901.000 Նալչիկ 10 շրջան և 3 քաղաք 83
08 Կալմիկիա     76.100 292.000 Էլիստա 13 շրջան և 1 քաղաք 85
09 Կարաչայ-Չերքեզիա     14.100 440.000 Չերկեսկ 8 շրջան և 2 քաղաք 91
10 Կարելիա     172.400 717.000 Պետրոզավոդսկ 16 շրջան և 13 քաղաք 86
11 Կոմի     415.900 1.019.000 Սիքտիվկար 12 շրջան և 8 քաղաք 87
12 Մարի Էլ     23.200 728.000 Յոշկար-Օլա 14 շրջան և 4 քաղաք 88
13 Մորդովիա     26.200 889.000 Սարանսկ 22 շրջան և 7 քաղաք 89
14 Սախա-Յակուտիայի հանրապետություն     3.103.000 948.000 Յակուտսկ 33 շրջան և 5 քաղաք 98
15 Հյուսիսային Օսիա-Ալանիա     8.000 710.000 Վլադիկավկազ 8 շրջան և 1 քաղաք 90
16 Թաթարստան     68.000 3.780.000 Կազան 43 շրջան և 14 քաղաք 92
17 Տիվա     170.500 306.000 Կիզիլ 17 շրջան և 2 քաղաք 93
18 Ուդմուրթական հանրապետություն     42.100 1.571.000 Իժևսկ 25 շրջան և 5 քաղաք 94
19 Խակասիա     61.900 546.000 Աբական 8 շրջան և 5 քաղաք 95
20 Չեչենական հանրապետություն     15.300 1.100.000 Գրոզնի 16 շրջան և 5 քաղաք 96
21 Չուվաշիա     18.300 1.314.000 Չեբոկսարներ 21 շրջան և 9 քաղաք 97
  Երկրամասեր
22 Ալթայի երկրամաս     169.100 2.607.000 Բարնաուլ 60 շրջան և 11 քաղաք 01
23 Անդրբայկալյան երկրամաս     431.500 1.156.000 Չիտա 31 շրջան և 5 քաղաք 67
24 Կամչատկայի երկրամաս     472.300 359.000 Պետրոպավլովսկ-Կամչատսկի   30
25 Կրասնոդարի երկրամաս     76.000 5.124.000 Կրասնոդար 38 շրջան և 15 քաղաք 03
26 Կրասնոյարսկի երկրամաս     2.339.700 2.966.000 Կրասնոյարսկ 54 շրջան և 19 քաղաք 04
27 Պերմի երկրամաս     160.600 2.824.000 Պերմ 33 շրջան և 14 քաղաք 57
28 Պրիմորիեի երկրամաս     165.900 2.068.000 Վլադիվոստոկ 22 շրջան և 12 քաղաք 05
29 Ստավրոպոլի երկրամաս     66.500 2.731.000 Ստավրոպոլ 26 շրջան և 10 քաղաք 07
30 Խաբարովսկի երկրամաս     788.600 1.435.000 Խաբարովսկ 17 շրջան և 6 քաղաք 08
  Մարզեր (Օբլաստներ)
31 Ամուրի մարզ     363.700 903.000 Բլագովեշչենսկ 20 շրջան և 7 քաղաք 10
32 Արխանգելսկի մարզ[3]     587.400 1.336.000 Արխանգելսկ 20 շրջան և 8 քաղաք 11
33 Աստրախանի մարզ     44.100 1.007.000 Աստրախան 11 շրջան և 3 քաղաք 12
34 Բելգորոդի մարզ     27.100 1.512.000 Բելգորոդ 21 շրջան և 6 քաղաք 14
35 Բրյանսկի մարզ     34.900 1.379.000 Բրյանսկ 27 շրջան և 5 քաղաք 15
36 Վլադիմիրի մարզ     29.000 1.525.000 Վլադիմիր 16 շրջան և 10 քաղաք 17
37 Վոլգոգրադի մարզ     113.900 2.703.000 Վոլգոգրադ 33 շրջան և 6 քաղաք 18
38 Վոլոգդայի մարզ     145.700 1.270.000 Վոլոգդա 26 շրջան և 4 քաղաք 19
39 Վորոնեժի մարզ     52.400 2.379.000 Վորոնեժ 32 շրջան և 7 քաղաք 20
40 Իվանովոյի մարզ     21.800 1.149.000 Իվանովո 21 շրջան և 6 քաղաք 24
41 Իրկուտսկի մարզ     767.900 2.582.000 Իրկուտսկ 33 շրջան և 14 քաղաք 25
42 Կալինինգրադի մարզ     15.100 943.000 Կալինինգրադ 13 շրջան և 6 քաղաք 27
43 Կալուգայի մարզ     29.900 1.041.000 Կալուգա 24 շրջան և 4 քաղաք 29
44 Կեմերովոյի մարզ     95.500 2.900.000 Կեմերովո 19 շրջան և 18 քաղաք 32
45 Կիրովի մարզ     120.800 1.504.000 Կիրով 39 շրջան և 5 քաղաք 33
46 Կոստրոմայի մարզ     60.100 738.000 Կոստրոմա 24 շրջան և 8 քաղաք 34
47 Կուրգանի մարզ     71.000 1.020.000 Կուրգան 24 շրջան և 9 քաղաք 37
48 Կուրսկի մարզ     29.800 1.236.000 Կուրսկ 28 շրջան և 5 քաղաք 38
49 Լենինգրադի մարզ     84.000 1.671.000 Սանկտ Պետերբուրգ[4] 17 շրջան և 20 քաղաք 41
50 Լիպեցկի մարզ     24.100 1.213.000 Լիպեցկ 18 շրջան և 2 քաղաք 42
51 Մագադանի մարզ     461.400 183.000 Մագադան 8 շրջան և 1 քաղաք 44
52 Մոսկվայի մարզ     46.000 6.627.000 Մոսկվա[5] 38 շրջան և 56 քաղաք 46
53 Մուրմանսկի մարզ     144.900 893.000 Մուրմանսկ 5 շրջան և 13 քաղաք 47
54 Նիժնի Նովգորոդի մարզ     76.900 3.524.000 Նիժնի Նովգորոդ 48 շրջան և 12 քաղաք 22
55 Նովգորոդի մարզ     55.300 695.000 Վելիկի Նովգորոդ 21 շրջան և 3 քաղաք 49
56 Նովոսիբիրսկի մարզ     178.200 2.692.000 Նովոսիբիրսկ 30 շրջան և 7 քաղաք 50
57 Օմսկի մարզ     139.700 2.079.000 Օմսկ 32 շրջան և 6 քաղաք 52
58 Օրենբուրգի մարզ     124.000 2.178.000 Օրենբուրգ 35 շրջան և 12 քաղաք 53
59 Օրյոլի մարզ     24.700 861.000 Օրյոլ 24 շրջան և 3 քաղաք 54
60 Պենզայի մարզ     43.200 1.453.000 Պենզա 28 շրջան և 5 քաղաք 56
61 Պսկովի մարզ     55.300 761.000 Պսկով 24 շրջան և 2 քաղաք 58
62 Ռոստովի մարզ     100.800 4.407.000 Դոնի Ռոստով 43 շրջան և 16 քաղաք 60
63 Ռյազանի մարզ     39.600 1.228.000 Ռյազան 25 շրջան և 4 քաղաք 61
64 Սամարայի մարզ     53.600 3.240.000 Սամարա 27 շրջան և 10 քաղաք 36
65 Սարատովի մարզ     100.200 2.669.000 Սարատով 38 շրջան և 13 քաղաք 63
66 Սախալինի մարզ     87.100 547.000 Յուժնո-Սախալինսկ 17 շրջան և 9 քաղաք 64
67 Սվերդլովսկի մարզ     194.800 4.490.000 Եկատերինբուրգ 30 շրջան և 34 քաղաք 65
68 Սմոլենսկի մարզ     49.800 1.051.000 Սմոլենսկ 25 շրջան և 2 քաղաք 66
69 Տամբովի մարզ     34.300 1.180.000 Տամբով 23 շրջան և 7 քաղաք 68
70 Տվերի մարզ     84.100 1.473.000 Տվեր 36 շրջան և 12 քաղաք 28
71 Տոմսկի մարզ     316.900 1.046.000 Տոմսկ 16 շրջան և 6 քաղաք 69
72 Տուլայի մարզ     25.700 1.676.000 Տուլա 23 շրջան և 9 քաղաք 70
73 Տյումենի մարզ[6]     1.435.200 3.266.000 Տյումեն 38 շրջան և 26 քաղաք 71
74 Ուլյանովսկի մարզ     37.300 1.382.000 Ուլյանովսկ 21 շրջան և 6 քաղաք 73
75 Չելյաբինսկի մարզ     87.900 3.606.000 Չելյաբինսկ 24 շրջան և 23 քաղաք 75
76 Յարոսլավլի մարզ     36.400 1.368.000 Յարոսլավլ 17 շրջան և 6 քաղաք 78
  Ֆեդերալ նշանակության քաղաքներ
77 Մոսկվա     1.064 10.358.000 Մոսկվա 123 շրջան և 10 օկրուգներում 45
78 Սանկտ Պետերբուրգ     1.433 4.669.000 Սանկտ Պետերբուրգ 18 շրջան 40
  Ինքնավար մարզ
79 Հրեական ինքնավար մարզ     36.000 191.000 Բիրոբիջան 5 շրջան և 1 քաղաք 99
  Ինքնավար օկրուգներ
80 Նենեցյան ինքնավար օկրուգ[3]     176.700 41.000 Նարյան-Մառ 1 շրջան և 1 քաղաք 11
81 Խանտի-Մանսիական ինքնավար օկրուգ[6]     523.100 1.433.000 Խանտի-Մանսիյսկ 9 շրջան և 14 քաղաք 71
82 Չուկոտկայի ինքնավար օկրուգ     737.700 54.000 Անադիր 8 շրջան և 1 քաղաք 77
83 Յամալ-Նենեցյան ինքնավար օկրուգ[6]     750.300 507.000 Սալեխարդ 7 շրջան և 7 քաղաք 71
- Ամբողջ Ռուսաստանը     17.075.400 145.182.000 Մոսկվա - -

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Ռուսերեն՝ «Декларация прав трудящегося и эксплуатируемого народа»
  2. ↑ Ռուսերեն՝ «Российская Советская Республика учреждается на основе свободного союза свободных наций как федерация Советских национальных республик»
  3. ↑ 3,0 3,1    Արխանգելսկի մարզի կազմի մեջ մտնում է նաև Նենեցյան ինքնավար օկրուգը։
  4. ↑    Վարչական կենտրոնը Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքն է, բայց չիմտնում Լենինգրադի մարզի կազմի մեջ։
  5. ↑    Վարչական կենտրոնը քաղաք Մոսկվան է, սակայն դա չիմտնում Մոսկվայի մարզի կազմի մեջ։
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2    Տյումենի մարզի կազմի մեջ մաև մտնում են Խանտի-Մանսիական և Յամալո-Նենեցյան ինքնավար մարզերը։
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Ռուսաստանի_դաշնային_սուբյեկտներ&oldid=10117754» էջից