Հայաստանի նորագույն պատմության ժամանակագրություն
Սույն ցանկում ներկայացված է Հայաստանի նոր և նորագույն շրջանի պատմական դեպքերն ու իրադարձությունները՝ ըստ ժամանակագրական հաջորդականության։
Օսմանյան տիրապետություն և անցում իրանականից ռուսական տիրապետությանը (1804-1914)
խմբագրել- 1804՝ սկսվում է ռուս-պարսկական պատերազմը։
- 1813, հոկտեմբերի 24՝ Գյուլիստանի պայմանագիր՝ Արցախը դառնում է Ռուսական կայսրության մի մասը։
- 1815՝ Մոսկվայում բացվում է Լազարյան ճեմարանը
- 1824, հոկտեմբերի 1՝ Թիֆլիսում բացվում է Ներսիսյան դպրոցը
- 1825, դեկտեմբերի 14՝ Դեկաբրիստների ապստամբությունը Սանկտ Պետերբուրգում
- 1826՝ սկսվում է ռուս-պարսկական պատերազմը։
- 1827, հոկտեմբերի 27՝ ռուսական զորքերը գրավում են Երևանը։
- 1828, փետրվարի 21՝ կնքվում է Թուրքմենչայի պայմանագիրը՝ Արևելյան Հայաստանի մեծ մասն անցնում է Ռուսական կայսրության վերահսկողության տակ։
- 1828-1829՝ մոտ 50,000 հայեր Օսմանյան կայսրությունից ու Իրանից գաղթում են Հայաստան։
- 1828, հոկտեմբերի 9՝ Խաչատուր Աբովյանն ու Ֆրիդրիխ Պարրոտը առաջին անգամ բարձրանում են Արարատի գագաթը։
- 1836՝ «Պոլոժենիե» (Կանոնոդրություն)՝ այդ հրամանը թույլ է տալիս հայերին ունենալ դպրոցներ Ռուսական կայսրությունում և կարգավորել Հայ առաքելական եկեղեցու իրավունքները։
- 1840՝ կազմավորվում է Հայկական մարզը։
- 1848, ապրիլի 14՝ անհետանում է Խաչատուր Աբովյանը։
- 1850՝ կազմավորվում է Երևանի նահանգը։
- 1858՝ Թիֆլիսում հրատարավում է «Վերք Հայաստանի» վեպը։
- 1862, օգոստոսի 2՝ Զեյթունի ապսամբություն։
- 1863՝ ընդունվում է 1860 թվականի ազգային սահմանադրությունը։
- 1872՝ Թիֆլիսում սկսվում է հրատարակվել «Մշակ» թերթը։
- 1874՝ Էջմիածնում բացվում է Գևորգյան հոգևոր ճեմարանը։
- 1878՝ սկսվում է ռուս-թուրքական պատերազմը, Կարսը դառնում է Ռուսաստանի մաս, կազմավորվում է Կարսի մարզը
- 1878, մարտի 3՝ Սան Ստեֆանոյի պայմանագիր։
- 1878, հունիսի 13 - Հուլիսի 13՝ Բեռլինի կոնգրեսը։
- 1881, մարտի 1՝ Ալեքսանդր II-ը սպանվում է անարխիստների կողմից, Ալեքսանդր III-ը դառնում է կայսր։
- 1882՝ Ռուսական կայսրությունում փակվում են հայկական թերթերն ու դպրոցները։
- 1885՝ Վանում ստեղծվում է Արմենական կուսակցությունը։
- 1887՝ Ժնևում` Շվեյցարիայում, հիմնվում է Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցությունը
- 1888, ապրիլի 25՝ Թիֆլիսում մահանում է Րաֆֆին։
Զինված շարժում (1889–1907)
խմբագրել- 1889, Մայիս՝ Բաշկալեյի բախում
- 1890՝ Թիֆլիսում հիմնադրվում է Հայ հեղափոխական դաշնակցությունը
- 1890, Սեպտեմբերի 27՝ Գուգունիան արշավանք
- 1892՝ Մկրտիչ Ա Վանեցին դառնում է Ամենայն հայոց կաթողիկոս
- 1894, Հոկտեմբերի 20՝ Նիկոլայ II-ը դառնում է Ռուսաստանի կայսր
- 1894՝ Սասունի առաջին ապստամբություն
- 1894–1896՝ Արևմտահայերի զանգվածային կոտորածներ
- 1895, հոկտեմբեր՝ Սկսվում է Զեյթունի ապստամբությունը
- 1896, հունիսի 3–11՝ Վանի պաշտպանություն
- 1896, օգոստոսի 26` Բանկ Օտոմանի գրավում
- 1897, հուլիսի 25–27` Խանասորի արշավանք
- 1901, նոյեմբեր` Առաքելոց վանքի կռիվ
- 1903, հունիսի 12` Հայոց եկեղեցին զրկվում է սեփականության իրավունքից
- 1904` Սասունի երկրորդ ապստամբություն
- 1905, հունվարի 22` Ռուսաստանում սկսվում է ռուսական հեղափոխություն (Արյունոտ կիրակի)
- 1905–1907` Հայ-թաթարական ջարդեր
- 1905, հուլիսի 21` Եըլտըզի մահափորձ Կոստանդնուպոլսում
- 1906, մարտ` Ռուսական օրենսդրական մարմնի ընտրություններ
- 1907, մայիս` Քրդերի հետ Սուլուխի ճակատամարտում սպանվում է Գևորգ Չաուշը։
- 1907, հոկտեմբերի 27` Մահանում է Մկրտիչ Խրիմյանը
Երկրորդ սահմանադրական ժամանակաշրջան (1908–1914)
խմբագրել- 1908, հուլիսի 3` Սկսվում է Երիտթուրքական հեղափոխությունը։
- 1908, հուլիսի 24` Աբդուլ Համիդ II-ը հայտարարում է սահմանադրությունը վերականգնելու մասին։
- 1909, մարտի 31` Մարտի 31-ի միջադեպ
- 1909, ապրիլ` Ադանայի կոտորած
- 1909, ապրիլի 27` Աբդուլ Համիդ II-ը հեռացվում է իշխանությունից
- 1911` Գևորգ Ե-ն դառնում է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս
- 1912, հունվար` Հայկական էլիտայի մոտ 150 անդամներ Ռուսաստանում ձերբակալվում են «հեղափոխական» գործունեության համար։
- 1914, փետրվար` Հայկական բարեփոխումների փաթեթ
Առաջին համաշխարհային պատերազմ ու Հայոց ցեղասպանություն (1914–1918)
խմբագրել- 1914, հունիսի 28` Սարաևոյում (Բոսնիա) Գավրիլո Պրինցիպը սպանում է Ավստրիայի էրցհերցոգ`Ֆրանց Ֆերդինանդին։
- 1914, հուլիսի 28` Ավստրո-Հունգարիան պատերազմ է հայտարարում Սերբիային, Մեծ Պատերազմի սկիզբ։
- 1914, օգոստոսի 2` Գերմանիան հարձակվում է Բելգիայի վրա ու պատերազմ հայտարարում Ռուսաստանին։ Էրզրումի համագումար։
- 1914, նոյեմբերի 1` Բերգմանի պաշտպանություն, Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկիզբը Կովկասում։
- 1915, հունվարի 17` Ռուսները գրավում են Սարիղամիշը
- 1915, հունվարի 18` Ռուսները գրավում են Արդահանը
- 1915, մարտ` Զեյթունի հերոսամարտ
- 1915, ապրիլի 24՝ Հարյուրավոր հայ մտածողականներ վտարվեցին Կոնսանդնուպոլսից մինչև Կենտրոնական Անատոլիա։
- 1915, ապրիլ–մայիս՝ Վանի հերոսամարտ
- 1915, մայիսի 27՝ Օրենք տեղահանության մասին։ Օսմանյան կայսրությունում սկսվում է հայ բնակչության մասսայական արտաքսումը։
- 1915, հունիս՝ Շապին Գարահիսարի հերոսամարտ, Մուսա լեռան հերոսամարտ
- 1915, հուլիսի 26՝ Ռուսները գրավում են Մանազկերտը
- 1915, սեպտեմբեր–հոկտեմբեր՝ Ուրֆայի հերոսամարտ
- 1916, փետրվար՝ Ռուսները գրավում են Էրզրումը
- 1916, ապրիլի 15՝ Ռուսները գրավում են Տրապիզոնը
- 1916, հուլիս՝ Ռուսները գրավում են Երզնկան
- 1916, օգոստոս՝ Ռուսները գրավում են Բիթլիսը
- 1917, փետրվարի 23՝ Սկսվում է Ռուսական հեղափոխությունը, ռուսական զորքերը սկսում են նահանջել։
- 1917, նոյեմբերի 7՝ Ռուսաստանում իշխանության են գալիս Բոլշևիկները։
- 1917, դեկտեմբերի 5՝ Երզնկայի զինադադար, կքնվում է Բոլշևիկյան Ռուսաստանի ու Օսմանյան Կայսրության միջև։
- 1918, փետրվար՝ Թուրքերը վերագրավում են Էրզրումը
- 1918, մարտ՝ Թուրքերը վերագրավում են Վանը
- 1918, մարտի 3՝ Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագիր։ Կնքվում է Բոլշևիկյան Ռուսաստանի, Գերմանիայի, Ավստրիայի ու Օսմանյան Կայսրության միջև։
- 1918, ապրիլի 25՝ Թուրքերը վերագրավում են Կարսը
- 1918, մայիսի 26՝ Օսմանյան բանակը դադարեցնում է իր առաջխաղացումը, պարտություն կրելով Սարդարապատի ճակատամարտում։
Հայաստանի առաջին հանրապետություն (1918–1920)
խմբագրել- 1918, մայիսի 28՝ Թիֆլիսում Հայաստանի Ազգային խորհուրդը հռչակում է Հայաստանի Հանրապետությունը։
- 1918, հունիսի 4՝ Բաթումի պայմանագիր
- 1918, հոկտեմբերի 30՝ Մուդրոսի զինադադար
- 1918, նոյեմբերի 13՝ Դաշնակիցները սկսում են Կոնստանդուպոլսի օկկուպացիան։
- 1919, հունվար՝ Օսմանյան զորքերի նահանջից հետո Հայաստանի Հանրապետությունը դե-ֆակտո իր վերահսկողության տակ է վերցնում Կարսի մարզը։
- 1919, հունվարի 29՝ Արամ Մանուկյանը՝ Հայաստանի հանրապետության հիմնադիրներից մեկը մահանում է Երևանում։
- 1919, մայիսի 28՝ Երևանում հռչակվում է Միացյալ Հայաստանը։
- 1919, հունիսի 26՝ Վերսալի պայմանագիր
- 1919, հուլիսի 5՝ Երիտթուրքերի դատավարության շրջանակներում Թալեաթ Փաշան, Էնվեր փաշան, Ջեմալ փաշան ու Նազիմ Փաշան մահվան են դատապարտվում։[1](չաշխատող հղում)
- 1920, մայիս՝ Մայիսյան ապստամբություն
- 1920, օգոստոսի 10՝ Սևրի պայմանագիր
- 1920, սեպտեմբերի 29՝ Թուրքերը գրավում են Սարիղամիշը
- 1920, հոկտեմբերի 30՝ Թուրքերը գրավում են Կարսը
- 1920, նոյեմբերի 7՝ Թուրքերը գրավում են Ալեքսանդրապոլը
- 1920, նոյեմբերի 22՝ ԱՄՆ նախագահ՝ Վուդրո Վիլսոնը ստորագրում է արբիտրաժային որոշումը, ըստ որի սահմանվում է Հայաստանի ու Թուրքիայի միջև սահմանը, Արևմտյան Հայաստանը դե-յուրե Հայաստանի Հանրապետության մի մասն է։
- 1920, նոյեմբերի 29՝ Խորհրդային բանակը ներխուժում է Հայաստան, Հայաստանի անկախության ավարտ։
Խորհրդային Հայաստանը և Հայկական սփյուռք (1920–1991)
խմբագրելՄինչպատերազմյան շրջան (1920–1938)
խմբագրել- 1920, դեկտեմբերի 2՝ Ալեքսանդրապոլի պայմանագիր
- 1921, փետրվար-ապրիլ՝ Փետրվարյան ապստամբություն
- 1921, մարտի 15՝ Հայոց ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչներից մեկը՝ Թալեաթ Փաշան Բեռլինում սպանվում է Սողոմոն Թեհլիրյան կողմից
- 1921, մարտի 16՝ Մոսկվայի պայմանագիր
- 1921, հուլիսի 13՝ Լեռնահայաստանի հանրապետություն անկում է ապրում
- 1921, հոկտեմբերի 13՝ Կարսի պայմանագիր
- 1922, հուլիսի 21` Հայոց ցեղասպանության երեք կազմակերպիչներից մեկը` Ջեման փաշան, Թիֆլիսում սպանվում է հայ ազգայնականների կողմից։
- 1922, սեպտեմբեր` Զմյուռնիայի մեծ հրդեհ
- 1923, մարտի 23` Մոսկվայում մահանում է Հովհաննես Թումանյանը
- 1923, հուլիսի 7` Հիմնադրվում է Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզը
- 1924, հունվարի 31` 1924 թվականի Խորհրդային Սահմանադրություն
- 1927, օգոստոսի 31` Կալիֆորնիայում մահանում է Անդրանիկ Օզանյանը
- 1930` Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւնը տեղափոխվում է Լիբանան
- 1931, օգոստոսի 27` 1931 թվականի Զանգեզուրի երկրաշարժ
- 1933, դեկտեմբերի 24` Արքեպիսկոպոս Լևոն Թուրյանը Նյու-Յորքում սպանվում է ՀՅԴ-ի կողմից
- 1935, հոկտեմբեր 22` Փարիզում մահանում է Կոմիտաս վարդապետը
- 1936–1938` Ստալինյան բռնաճնշումներ[2]։
- 1936, հուլիսի 6` Հայկական խորհրդային առաջնորդ Աղասի Խանջյանը սպանվում է
- 1937` Գրիգոր Հարությունյանը մինչև 1953 թվականը դառնում է Հայաստանի Կոմունիստական կուսակցության առաջին քարտուղար
- 1937, նոյեմբերի 27` Եղիշե Չարենցը մահանում է Երևանի բանտում
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ (1939–1945)
խմբագրել- 1939, սեպտեմբերի 1` Գերմանիան ներխուժում է Լեհաստան, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկիզբը
- 1941, հունիսի 22` Գերմանիան ներխուժում է ԽՍՀՄ, սկսվեց Բարբարոսա գործողությունը։ Մոտավոր 300 մինչև 500,000 հայեր էին մասնակցում պատերազմին, գրեթե կեսը հետ չվերադարձան[3]
- 1941, օգոստոսի 23` Սկսվում է Ստալինինգրադի ճակատամարտը
- 1945, ապրիլի 30` Ռայխստագը գրավվում է Խորհրդային բանակի կողմից, Երրորդ Ռայխի ռազմավարական ձախողում
- 1945, մայիսի 9` Գերմանիան անվերապահորեն անձնատուր է լինում
Սառը պատերազմ (1946–1987)
խմբագրել- 1949, ապրիլի 4` Կազմավորվում է ՆԱՏՕ-ն
- 1953, մարտի 5` Մահանում է Իոսիֆ Ստալինը
- 1953, սեպտեմբերի 14` Նիկիտա Խրուշչովը դառնում է ԽՄԿԿ առաջին քարտուղար, սկսվում է դեստալինիզմը
- 1955, մայիսի 14` Ստեղծվում է Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպությունը
- 1955, սեպտեմբերի 6–7` Ստամբուլի ջարդեր
- 1955, դեկտեմբերի 21` Մոսկվայում մահանում է Գարեգին Նժդեհը
- 1956` Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւնն առանձնանում է [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր Աթող Սուրբ Էջմիածնից]]
- 1957, հոկտեմբերի 17` Երևանում մահանում է Ավետիք Իսահակյանը
- 1958, սեպտեմբերի 2` Խորհրդային MIG-17-ի օդաչուները Խորհրդային Հայաստանի մոտ հարված են հասցնում ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերի ինքնաթիռ`C-130-ին, որի անձնականզմը բաղկացած էր 17 հոգուց։ Վթարից հետո օդանավը անօրեն ներխուժում է Խորհրդային Հայաստանի տարածք։ Այն վթարվում է Երևանից 34 մետր հյուսիս գտնվող Սասնաշեն գյուղի մոտ[4]
- 1964` Լեոնիդ Բրեժնևը դառնում է Խորհրդային Միության առաջնորդը, լճացման սկիզբ
- 1965, ապրիլի 24` Հարյուր հազարավոր մարդիկ դուրս եկան փողոց և ցույց կազմակերպեցին Երևանում նվիրված Հայոց ցեղասպանության 50 ամյակին
- 1966, ապրիլի 24` Երևանում գաղտնի հիմնվում է ազգայնական Ազգային միացյալ կուսակցությունը
- 1966` Անտոն Քոչինյանը մինչև 1974 թվականին դառնում է Հայաստանի Կոմունիստական Կուսակցության առաջին քարտուղարը
- 1967, նոյեմբերի 29` Երևանում բացվում է Ծիծեռնակաբերդը` Հայոց ցեղասպանության պաշտոնական հուշահամալիրը [2]
- 1971, հունիսի 17` Երևանում մահանում է Պարույր Սևակը։
- 1972, մայիսի 5` Երևանում մահանում է Մարտիրոս Սարյանը։
- 1973, հունվարի 27` Գուրգեն Յանիկյանը Սանտա Բարբարայում`Կալիֆորնիայում սպանում է Թուրքիայի դեսպանին ու փոխդեսպանին։
- 1974` Կարեն Դեմիրճյանը մինչև 1988 թվականը դառնում է Հայաստանի Կոմունիստական Կուսակցության առաջին քարտուղար։
- 1975` Լիբանանում` Բեյրութում հիմնվում է Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակը։
- 1977, հունվարի 8` Մոսկվայի պայթյուններ, որի մեջ կասկածվում է Ազգային միացյալ կուսակցությունը։
- 1978, մայիսի 1` Մոսկվայում մահանում է Արամ Խաչատրյանը։
- 1981, մարտի 21` Շահագործման է հանձնվում Արփա-Սևան թունելը։
- 1981, մայիսի 18` Կալիֆորնիայում` Ֆրեզնոյում մահանում է Վիլիամ Սարոյանը
- 1981, սեպտեմբերի 24–25` Փարիզում ԱՍԱԼԱ-ն իրականացնում է Վան ռազմագործողությունը
- 1982, օգոստոսի 7` ԱՍԱԼԱ-ն իրականացնում է Կարին-Էրզրում ռազմագործողությունը
- 1982, նոյեմբերի 10` Մահանում է Բրեժնևը
- 1982, նոյեմբերի 12` Յուրի Անդրոպովը դառնում է Խորհրդային Միության առաջին քարտուղար
- 1983, հուլիսի 15` ԱՍԱԼԱ-ն իրականացնում է Օրլի օդանավակայանում պայթյունը
- 1983, հուլիսի 27` Հայ հեղափոխական բանակը Լիբանանում իրականացնում է Լիսաբոնյան հնգյակ գործողությունը
- 1984, փետրվարի 9` Մահանում է Անդրոպովը
- 1984, փետրվարի 13` Կոստանտին Չեռնենկոն դառնում է Խորհրդային Միության Կոմունիստական Կուսակցության առաջին քարտուղար
- 1984, մարտի 24` Երևանում մահանում է Հովհաննես Շիրազը
- 1984, մայիսի 3` Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրի ռմբակոծումը թուրք ազգայնականների կողմից
- 1985, մարտի 10` Մահացավ Չերնենկո
- 1985, մարտի 11` Միխայիլ Գորբաչովը դառնում է Խորհրդային Միության Կոմունիստական կուսակցության առաջի քարտուղար, սկսվում է Վերակառուցման ու գլասնոստի ժամանակաշրջանը
- 1987, հունիսի 18` Եվրոպական խորհրդարանը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը, դատապարտելով թուրքական ժխտողական քաղաքականությունը[5]։
Արցախյան հակամարտությունն ու Հայաստանի անկխությունը (1987–մինչև հիմա)
խմբագրել- 1987, սեպտեմբեր՝ Ազգային ինքնորոշում միավորումը առաջին ոչ կոմմունիստական կուսակցությունը՝ հիմնադրվեց Երևանում Պարույր Հայրիկյանի կողմից։
- 1987, հոկտեմբերի 18՝ Փոքրաթիվ հանրահավաք Ազատության հրապարակում Հայաստանի հետ Արցախի միավորման համար[6]։
- 1988, փետրվարի 12՝ Առաջին ցույցերը Ստեփանակերտում։
- 1988, փետրվարի 18–26՝ Խոշոր ցույց Երևանում, ցուցարարները պահանջում են միավորել Արցախը Հայաստանին[7][8]։
- 1988, փետրվարի 20՝ ԼՂԻՄ-ի Գերագույն Խորհուրդը հայց է ձևակերպում, շրջանը Խորհրային Հայաստան տեղափոխելու համար[9]։
- 1988, փետրվարի 22–23՝ Բախում Ասկերանում տեղի հայերի ու ազերիների միջև, արդյունքում սպանվում է մի քանի մարդ։
- 1988, փետրվարի 27–29՝ Սկսվեցին Սումգայիթի ջարդերը[10]
- 1988, մարտի 9՝ Գորբաչովը Մոսկվայում հանդիպում է Հայաստանի ու Ադրբեջանի առաջնորդներ՝ Կարեն Դեմիրճյանի ու Կամրան Բագիրովի։ Այդ ժամանակ քննարկվում է Խորհրդային Հայաստանին Արցախի միացման հարցը։
- 1988, մարտի 22՝ Գրեթե 100,000 մարդ ցույցի է դուրս գալիս Երևանում[11]։
- 1988, մարտի 23՝ ԽՍՀՄ-ի Գլխավոր Խորհուրդը մերժում է ԼՂԻՄ-ի հայցը։ Մարտի 25-ին Գորբաչովը մերժում է հայերի պահանջները, Երևանում արգելվում են ցույցերը[11]։
- 1988, մարտի 26՝ Անտեսելով Մոսվայի կառավարության արգելքները, տասնյակ հազարավոր մարդիկ ցույցի են դուրս գալիս Երևանում[12]։
- 1988, մարտի 30՝ ԼՂԻՄ-ի կոմունիստական կուսակցությունը բանաձև է ընդունում միավորվելու վերաբերյալ[12]։
- 1988, մայիսի 21՝ Պաշտոնից հեռացվեց Կարեն Դեմիրճյանը։
- 1988, մայիսի 28՝ Հայաստանի դրոշը առաջին անգամ բարձրացվում է Մատենադարանի դիմաց[13]։
- 1988, հունիսի 15` Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը քվերակում է հօգուտ ԼՂԻՄ-ի հետ վերամիավորման[13]։
- 1988, հունիսի 17` Խորհրդային Ադրբեջանի Գերագույն Խորհուրդը ընդդիմանում է ԼՂԻՄ-ի Հայաստանի կազմի մեջ մտնելու[13]ն։
- 1988, հունիսի 28–29` Խորհրդային Միության Կոմունիստական Կուսակցությունը խորհրդակցություն է անցկացնում, որում որոշվում է մերժել ԼՂԻՄ-ի հետ կապված Հայաստանի պահաջները[13]։
- 1988, հուլիսի 5` Խորհրդային զորքերը Զվարթնոց օդանավակայանի մոտ բախվում են ցուցարարների հետ`
մեկ մարդ զոհվեց, տասը վիրավորվեցին[14]։
- 1988, հուլիսի 12` ԼՂԻՄ-ի Գերագույն Խորհուրդը քվեարկում է հօգուտ Հայաստանի հետ վերամիավորման[14]։
- 1988, հուլիսի 18` Խորհրդային Գերագույն Խորհուրդը մերժում է Հայաստանի պահանջները[14]։
- 1988, հուլիսի 21` Պարույր Հայրիկյանը արտաքսվում է Եթովպիա[14]։
- 1988, աշուն` Մոտ 150,000 ադրբեջանցիները հեռացան Հայաստանից։
- 1988, սեպտեմբեր` Հայերի ու ազերիների միջև բախումներից հետո Ստեփանակերտում սահմանվում է արտակարգ դրություն։
- 1988, նոյեմբեր` Գանձակի ջարդեր
- 1988, նոյեմբերի 22` Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը։
- 1988, նոյեմբերի 24` Երևանում սահմանվում է արտակարգ դրություն[15]։
- 1988, դեկտեմբերի 7` Սպիտակի երկրաշարժ։
- 1988, դեկտեմբերի 10` Ղարաբաղ կոմիտեի անդամները ձերբակալվում ու ուղարկվում են Մոսկվա[16]։
- 1989, մարտի 16` Փակվում է Մեծամորի ատոմակայանը։
- 1989, մայիսի 31` Ազատ են արձակվում Ղարաբաղ կոմիտեի անդամները։
- 1989, դեկտեմբերի 1` Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը ու ԼՂԻՄ-ի Գերագույն Խորհուրդը հայտարարում են երկու սուբյեկտների վերամիավորման մասին [3]
- 1990, հունվարի 13–19` Բաքվի ջարդեր։
- 1990, մայիսի 20` Հայաստանի Խորհրդարանական ընտրություններ, 1990, անկախության կողմնակիցները մեծամասնություն են ձևավորում։
- 1990, օգոստոսի 4` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ընտրվում է Գերագույն Խորհրդի նախագահ, դե-ֆակտո Հայաստանի ղեկավար։
- 1990, օգոստոսի 23` Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը հայտարարում է ինքնիշխանության մասին։
- 1991, ապրիլի 30 – Մայիսի 15` Խորհրդային ու ադրբեջանական զորքերը Օղակ գործողության շրջանակներում Շահումյանից արտաքսում են հազարավոր հայերի։
- 1991, օգոստոսի 19–21` Օգոստոսյան խռովությունները Մոսկվայում։
- 1991, սեպտեմբերի 2` Ստեփանակերտում հռչակվեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը։
- 1991, սեպտեմբերի 21` Հայերը անկախության հանրաքվեի ժամանակ քվեարկում են ԽՍՀՄ-ից անկախանալու օգտին։
- 1991, սեպտեմբերի 23` Հայկական Գերագույն Խորհուրդը հռչակում է անկախությունը։
Լևոն Տեր-Պետրոսյանի նախագահություն (1991–1998)
խմբագրել- 1991, հոկտեմբերի 17` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ընտրվում է Հայաստանի առաջին նախագահ։
- 1991, դեկտեմբերի 10` Արցախի հանրապետության անկախության հանրաքվե
- 1991, դեկտեմբեր 26` Խորհրդային Միությունը պաշտոնապես փլուզվում է
- 1992, հունվարի 6` ԼՂՀ խորհրդարանը անկախություն հռչակեց։
- 1992, հունվարի 30` Հայաստանը դառնում է Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն (ԵԱՀԿ)-ի անդամ։
- 1992, մարտի 2` Հայաստանը դառնում է ՄԱԿ-ի անդամ։
- 1992, փետրվարի 25–26` Արցախյան ազատամարտ` Խոջալուի արյունահեղություն
- 1992, ապրիլի 10` Արցախյան ազատամարտ` Մարաղայի կոտորած
- 1992, մայիսի 8–9` Արցախյան ազատամարտ` Հայկական ուժերը ազատագրում են Շուշին։
- 1992, մայիսի 18` Արցախյան ազատամարտ` Հայկական ուժերը ազատագրում են Բերձորը
- 1992, հունիսի 13–14` Արցախյան ազատամարտ` Ադրբեջանական ուժերը գրավում են Շահումյանը։
- 1993, ապրիլի 3` Արցախյան ազատամարտ` Հայկական ուժերը ազատագրում են Քարվաճառը։
- 1993, ապրիլ` Թուրքիան փակում է Հայաստանի հետ սահմանը։
- 1993, հունիս–օգոստոս` Արցախյան ազատամարտ` Հայկական ուժերը ազատագրում են Աղդամը, Ֆիզուլին, Ջրականը, Զանգելանը։
- 1993, նոյեմբերի 22` Շրջանառության մեջ մտցվում հայկական դրամը[17]։
- 1994, մարտի 17` Արցախում հայկական ուժերը սխալմամբ խոցեցին իրանական C-130-ը[18][19]։
- 1994, մայիսի 5` Արցախյան ազատամարտ` Բիշքեկյան արձանագրությունով ավարտվում է պատերազմը, հայկական ուժերը դե-ֆակտո վերահսկողություն են հաստատում Արցախի վրա ու Ադրբեջանի սահմանամերձ տարածքների վրա։
- 1994 Սեպտեմբերի 4` Բագրատաշենի ահաբեկչություն` 14 զոհ, 46 վիրավոր[20]
- 1994, դեկտեմբերի 28` Ընդդիմադիր Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնը արգելվում է նախագահ Տեր-Պետրոսյանի կողմից ու ձերբակալում են առաջնորդներին մինչև 1988 թվականի փետրվարը
- 1995, ապրիլ` Երևանում բացվեց Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը
- 1995, հուլիսի 5` Խորհրդարանական ընտրություններ Հայաստանում, 1995 և Սահմանադրության հանրաքվե Հայաստանում, 1995։ Այն դատապարտում են ընդդիմությունն ու միջազգային դիտորդները։
- 1995, նոյեմբերի 5` Հայկական ատոմային էլեկտրակայանը վերաբացվում է
- 1996, սեպտեմբներ 15 - Հոկտեմբերի 2` Երևանում անցկացվեցին 1996 թվականի շախմատային օլիմպիադան
- 1996, սեպտեմբերի 22` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը վերընտրվում է նախագահի պաշտոնում, ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները, միջազգային կազմակերպությունները դատապարտում գործընթացը։
- 1996, սեպտեմբերի 23–26` Հետընտրական ցույցերը Երևանում, որոնք ղեկավարվում էին Վազգեն Մանուկյանի կողմից, որի ժամանակ ցուցարարները գրավում են Ազգային Ժողովի շենքը։
- 1997, մարտի 20` Ռոբերտ Քոչարյանը դառնում է Հայաստանի վարչապետ
- 1998, փետրվարի 3` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հրաժարական է տալիս։
Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահություն (1998–2008)
խմբագրել- 1998, մարտի 16, 30` Ռոբերտ Քոչարյանը ընտրվում է նախագահ, ընդդիմությունը մերժում է արդյունքները։
- 1999, մայիսի 30` Միասնության դաշինքը մեծամասնություն է ստանում հայկական խորհրդարանում։ Վազգեն Սարգսյանը դառնում է վարչապետ, Կարեն Դեմիրճյանը հունիսի 11-ին ընտրվում է Ազգային Ժողովի խոսնակ։
- 1999, օգոստոսի 28 – Սեպտեմբերի 5` Առաջին Համահայկական խաղերն անցկացվում են Երևանում[21][22]։
- 1999, սեպտեմբերի 21` Երևանում անցկացվում է ռազմական շքերթ[23]։
- 1999, սեպտեմբերի 22–23` Երևանում անցկացվում է Հայկական սփյուռքի առաջին համաժողովը[24][25]։
- 1999, հոկտեմբերի 27` Հրաձգություն խորհրդարանում, վարչապետ Վազգեն Սարգսյանը, Ազգային Ժողովի խոսնակ Կարեն Դեմիրճյանն ու ուրիշ վեց պաշտոնյաներ սպանվում են Նաիրի Հունանյանի ղեկավարած զինված խմբի կողմից[26][27][28][29][30][31][32]։
- 2000, մարտի 22` Ստեփանակերտում՝ նախկին ԼՂՀ Պաշտպանության նախարար, գնդապետ Սամվել Բաբայանը անհաջող մահափորձ է կատարում նախագահ Արկադի Ղուկասյանի նկատմամբ[33]։
- 2000, ապրիլի 4` Նախկին Ներքին Գործերի նախարար Վանո Սիրադեղյանը լքում է Հայաստանն այն ժամանակ, երբ ոստիկանությունը մեղադրանք էր առաջադրել սպանության համար[34]։
- 2001, հունվարի 25` Հայաստանը դառնում է Եվրոպական Խորհրդի անդամ։
- 2001, սեպտեմբերի 25` Հովհաննես Պողոս II-ը քրիստոնեության ընդունման 1700-րդ տարելիցի առիթով այցելում է Հայաստան[35][36][37]։
- 2001, սեպտեմբերի 25` Հայկական արմատներով Վրաստանի քաղաքացի Պողոս Պողոսյանը սպանվում է Երևանի կենտրոնում նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի թիկնապահների կողմից։
- 2002, մայիսի 27–28` Երևանում անցկացվում է Հայկական սփյուռքի երկրորդ համաժողովը[38]։
- 2003, փետրվարի 5` Հայաստանը դառնում է Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) անդամ։
- 2003, փետրվարի 19, մարտի 5` Ռոբերտ Քոչարյանը վերընտրվում է նախագահ, ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները։
- 2003, մայիսի 25` Խորհրդարանական ընտրություններ՝ Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունը մեծամասնություն է կազմում, ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները։
- 2003, դեկտեմբերի 2` Նաիրի Հունանյանն ու 1999 թվականին խորհրդարանում տեղի ունեցած ահաբեկչության կազմակերպիչները դատապարտվում են ցմահ ազատազրկման[39]։
- 2004, փետրվարի 19` Հունգարիայում` Բուդապեշտում Ռամիլ Սաֆարովը սպանում է Գուրգեն Մարգարյանին[40][41]։
- 2004, ապրիլի 12–13` Տասնյակ հազարավոր ցուցարարներ Բաղրամյան պողոտայում պահանջում են նախագահ` Քոչարյանի հրաժարականը, որի արդյունքում տեղի են ունենում ոստիկանության հետ բախումներ, շատերը վիրավորվում են[42][43]։
- 2004, ապրիլի 26` Շահագործվում է Որոտան-Սևան թունելը[44]։
- 2005, մայիսի 28` Մոտ 250,000 մարդ միասնական շուրջպար է բռնում Արագած լեռան մոտ՝ ցույց տալով ազգային միասնականությունը[45][46]։
- 2005, նոյեմբերի 27` Նոր սահմանադրությունը ընդունում՝ 94.5%:
- 2006, մայիսի 3` Թիվ 967 չվերթի աղետ Սոչիի շրջակայքում` 113 զոհ։
- 2006, օգոստոսի 25` Երևանում մահանում է գրող, ակտիվիստ Սիլվա Կապուտիկյանը[47]։
- 2006, սեպտեմբերի 18–20` Երևանում տեղի է ունենում հայկական սփյուռքի երրորդ համաժողովը[48]։
- 2006, սեպտեմբերի 21` Երևանում անցկացվում է ռազմական շքերթ[49]։
- 2007, հունվարի 19` Ստամբուլում սպանվում է Հրանտ Դինքը[50][51]։
- 2007, մարտի 19` Իրան-Հայաստան գազատարը պաշտոնապես բացվում է նախագահներ Մահմուդ Ահմադինեժադի ու Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից[52][53]։
- 2007, մարտի 25` Վարչապետ Անդրանիկ Մարգարյանը մահանում է սրտի կաթվածից[54]։
- 2007, մայիսի 12` Խորհրդարանական ընտրություններ` Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությունը մեծամասնություն է կազմում, ընդդիմությունը մերժում է արդյունքները[55]։
- 2007, հունիսի 27` Ախալքալաքի ռուսական ռազմական բազան պաշտոնապես փոխանցվում է Վրաստանին[56]։
- 2007, սեպտեմբերի 21` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը քննադատելով Քոչարյանի վարչակարգը վերադառնում է քաղաքականություն[57]։
- 2007, հոկտեմբերի 10` ԱՄՆ-ի արտաքին գործերի կոմիտեն քվեարկում է Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչելու օգտին[58][59]։ Թուրքիան հետ է կանչում իր դեսպանին[60]։
Սերժ Սարգսյանի նախագահություն (2008–2018)
խմբագրել- 2008, փետրվարի 19՝ Սերժ Սարգսյանը ընտրողների 52.8% ձայնով ընտրվում է նախագահ, ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները[61][62]։
- 2008, փետրվարի 20 – Մարտի 2՝ Նախագահական ընտրություններում պարտված Լևոն Տեր-Պետրոսյանը Երևանում ղեկավարում է մի շարք ցույցեր[63]։ Ընտրություններից հետո տեղի ունեցած ցույցերը ավարտվում են 10 զոհով (8 քաղաքացի, 2 իրավապահ մարմինների աշխատակից)։ Նախագահ Քոչարյանը հայտարարում է, որ Ազգային Ժողովն ընդունել է Երևանում արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին օրենքը։ Զինված ուժերը մնում են քաղաքում մինչև 2008 թվականի մարտի 21-ը[64][65][66][67][68]։
- 2008, օգոստոսի 1՝ Ստեղծվում է Հայ ազգային կոնգրեսը` 18 ընդդիմադիր ուժերի կոալիցիան Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորությամբ։
- 2008, սեպտեմբերի 6՝ Աբդուլա Գյուլը այցելում է Երևան՝ Հայաստանի ու Թուրքիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականների միջև խաղը դիտելու[69][70][71][72][73]։
- 2009` 2007-08 թվականների ֆինանսական ճգնաժամների պատճառով Հայաստանի տնտեսությունը նվազում է 15%-ով[74]։
- 2009, հուլիսի 15` Ավիավթար Ղազվինի մոտ`զոհվում է 168 մարդ, որից 40-ը՝ Հայաստանի քաղաքացի[75]։
- 2009, մայիսի 31` Հանրապետական կուսակցությունն առաջին անգամ Երևան քաղաքային խորհրդում մեծամասնություն է կազմում, ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները[76][77]։
- 2009, հոկտեմբերի 9` Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնը 60.000-անոց երթ է անցկացնում Երևանում Հայ-թուրքական արձանագրությունների դեմ[78][79]։
- 2009, հոկտեմբերի 10` Շվեյցարիայում Հայաստանն ու Թուրքիան կնքում են համաձայնագիր, ըստ որի կարգավորվում են հարաբերությունները երկու երկրների միջև[80][81][82][83][84]։
- 2010, մարտի 4` ԱՄՆ-ի արտաքին գործերի կոմիտեն քվեարկում է Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչելու օգտին[85]։
- 2010, ապրիլի 22` Նախագահ Սերժ Սարգսյանը Ազգային Ժողովից հետ է կանչում հայ-թուրքական արձանագրությունները[86][87][88]։
- 2010, հունիսի 9` 2008 թվականին հայտնաբերվում է Արենի 1 կոշիկը` ամենահին կաշվե կոշիկն աշխարհում[89]։
- 2010, օգոստոսի 20` Հայաստանն ու Ռուսաստանը կնքում են համաձայնագիր Գյումրիում ռուսական բազայի ներկայությունը 25 տարով՝ մինչև 2044 թվականը երկարացնելու մասին[90][91]։
- 2010, սեպտեմբերի 19` Սկսած 1915 թվականից առաջին անգամ պատարագ տեղի է ունենում Վանա լճի Աղթամար կղզում գտնվող Սուրբ Խաչ եկեղեցում[92][93][94]։
- 2010, հոկտեմբերի 16` Հայաստանի հարավում բացված Տաթևի ճոպանուղին դառնում է աշխարհի ամենաերկար ճոպանուղին[95][96][97]։
- 2011, հունվարի 10` 2007 թվականին Վայոց ձորի մարզում հայտնաբերված Արենի-1 գինեգործարան դառնում աշխարհի ամենահին գինեգործարանը[98][99][100][101]։
- 2011, մարտի 17` 2008 թվականի մարտից առաջին անգամ ընդդիմությունը հանրահավաք է անցկացնում Ազատության հրապարակում[102][103]։
- 2011, սեպտեմբերի 21` Երևանում տեղի է ունենում ռազմական շքերթ՝ նվիրված Խորհրդային Միությունից Հայաստանի անկախացման 20-րդ ամյակին[104][105][106]։
- 2011, դեկտեմբերի 3` Երևանում անցկացվում է Մանկական Եվրատեսիլ 2011 երգի մրցույթ։
- 2011, դեկտեմբերի 21` Ֆրանսիայի Ազգային Ժողովը ընդունում է Հայոց Ցեղասպանության ժխտող օրենքը[107]։ Թուրքիան Ֆրանսիայից հետ է կանչում իր դեսպանին, Ֆրանսիայի դեմ ընդունում մի քանի առևտրային, ռազմական ու քաղաքական պատժամիջոցներ[108]։
- 2012` Երևանը` Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք[109]։
- 2012, հունվարի 22` Ֆրանսիական Սենատը ընդունում է Հայոց ցեղասպանության ժխտման օրենքը[110]։
- 2012, փետրվարի 28` Ֆրանսիայի սահմանադրական խորհուրդը չեղարկում է Հայոց ցեղասպանությունը ժխտող օրենքը[111][112]։
- 2012, մայիսի 6` Հանրապետական կուսակցությունը մեծամասնություն է կազմում Հայաստանի խորհրդարանում, ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները[113][114][115]։
- 2012, օգոստոսի 31` Ռամիլ Սաֆարովը արտահանձնվում է Ադրբեջան, Հայաստանը խզում է դիվանագիտական կապերը Հունգարիայի հետ[116][117][118]։
- 2013, փետրվարի 18` Սերժ Սարգսյանը վերընտրվում է նախագահի պաշտոնում, ընդդիմությունը վիճարկում է արդյունքները[119][120]։
- 2013, փետրվարի 19 – ապրիլի 9` Մասսայական ցույցեր ընդդեմ նախագահական ընտրությունների արդյունքների, որը ղեկավարվում էր Րաֆֆի Հովհաննիսյանը[121][122][123]։ Ցույցերը հասան իրենց գագաթնակետին ու արդյունավետ ավարտվեցին ապրիլի 9-ին, երբ Բաղրամյան պողոտայում բախումներ տեղի ունեցան ոստիկանության ու ընդդիմադիր ցուցարարների միջև[124][125][126][127]։
- 2013, հուլիսի 20–25` Երևանում մասսայական ցույցերի արդյունքում չեղարկվում է տրանսպորտի սակագնի բարձրացումը[128][129]։
- 2013, սեպտեմբերի 3` Նախագահ Սերժ Սարգսյանը Մոսկվայում հայտարարում է, որ Հայաստանը կմիանա Մաքսային միություն՝ չնայած այն փաստին, որ Հայաստանը ինչպես սպասվում էր, պետք է ստորագրեր Եվրոպական Միության հետ ասոցացման համաձայնագիրը նոյեմբերին կայանալիք Արևելյան Գործընկերության գագաթնաժողովի ժամանակ[130]։ Մասնագետները սա որակում են որպես Կրեմլի կողմից բացահայտ ճնշման արդյունք[131][132]։
- 2014, ապրիլի 3–13` Վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը հրաժարական է տալիս, իսկ նրա փոխարեն վարչապետ է դառնում Հովիկ Աբրահամյանը։
- 2014, հոկտեմբերի 10` Մինսկում նախագահ Սերժ Սարգսյանը ստորագրում է համապատասխան համաձայնության պայմանագիրը Ռուսաստանի, Բելառուսի ու Ղազախստանի նախագահների հետ[133][134]։
- 2014, դեկտեմբերի 4` Ազգային Ժողովը վավերացնում է Եվրասիական Տնտեսական Միության պայմանագիրը, 103 կողմ, 7 դեմ և 1 ձեռնպահ ձայների հարաբերակցությամբ։
- 2015, հունվարի 1՝ Հայաստանը պաշտոնապես միանում է Եվրասիական տնտեսական միությանը։
- 2015, հունվարի 12՝ Յոթ մարդ սպանվում է Գյումրիում։ Կասկածյալը` Վալերի Պերմյակովը՝ Ռուսական 102-րդ ռազմաբազայի զինծառայողը ձերբակալվում է ռուս սահմանապահների կողմից ու հետ է վերադարձվում բազա։ Սկսվում են հակակառավարական ու հակառուսական հանրահավաքներ Գյումրիում ու Երևանում։
- 2015, ապրիլի 24՝ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը նշվում է ամբողջ աշխարհում։
- 2015, հունիսի 20-սեպտեմբերի 11` Էլեկտրաէներգիայի սակագնի թանկացման դեմ բողոքի ակցիաներ Երևանում
- 2016, ապրիլի 2-5՝ Քառօրյա պատերազմ։
- 2016, հուլիսի 17-31՝ Սասնա Ծռեր խմբավորման կողմից Երևանի ՊՊԾ գնդի գրավում։
- 2017` Հայկական ատոմային էլեկտրակայանը փակվում է, բացվում է նոր միջուկային էներգիայի ծրագիր[135][136]։
- 2017, ապրիլի 2՝ Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններ։ Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությունը մեծամասնություն է կազմում՝ ստանալով 49% ձայն։
- 2018, մարտի 2՝ Հայաստանի նախագահական ընտրություններ։ ՀՀԿ թեկնածու՝ Արմեն Սարգսյանը ընտրվում է Հայաստանի 4-րդ նախագահ։
Նիկոլ Փաշինյանի վարչապետություն (2018–մինչև հիմա)
խմբագրել- 2018, ապրիլ - մայիս 8՝ Թավշյա հեղափոխություն Հայաստանում։
- 2018, ապրիլի 17՝ Հայաստանի 3-րդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը ԱԺ-ի կողմից ընտրվում է Հայաստանի վարչապետ[137]։
- 2018, ապրիլի 23՝ Սերժ Սարգսյանը հրաժարական է տալիս վարչապետի պաշտոնից։
- 2018, մայիսի 8՝ Ընդդիմության ղեկավար, ԱԺ պատգամավոր Նիկոլ Փաշինյանը ընտրվում է Հայաստանի վարչապետ։
- 2018, մայիսի 28՝ Նշվեց Հայաստանի առաջին հանրապետության 100-ամյակը։
- 2018, դեկտեմբերի 9՝ Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ։ «Իմ քայլը» դաշինքը հաղթում է այդ ընտրություններում՝ ստանալով 70% քվե[138]։
- 2018, մայիսի 8՝ Ընդդիմության ղեկավար, ԱԺ պատգամավոր Նիկոլ Փաշինյանը ընտրվում է Հայաստանի վարչապետ։
- 2018, մայիսի 28՝ Նշվեց Հայաստանի առաջին հանրապետության 100-ամյակը։
- 2018, հուլիսի 26՝ Հայաստանի նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին մեղադրանք է առաջադրվում մարտի 1-ի իրադարձությունների համար ու կալանավորվում[139][140]։
- 2018, հոկտեմբերի 2` Բողոքի ցույցեր ՀՀ ԱԺ ցրման պահանջով[141][142]։
- 2018, հոկտեմբերի 16՝ Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ անցկացնելու նպատակով հրաժարական է տալիս Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը[143]։
- 2018, դեկտեմբերի 7՝ Ռոբերտ Քոչարյանը կրկին կալանավորվում է[144]։
- 2018, դեկտեմբերի 9՝ Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ։ «Իմ քայլը» դաշինքը հաղթում է այդ ընտրություններում՝ ստանալով 70% քվե[145]։
- 2019, հունվարի 14՝ Նիկոլ Փաշինյանը նշանակվում է Հայաստանի վարչապետ[146]։
- 2019, ապրիլի 11՝ Իտալիայի խորհրդարանի ստորին պալատը Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձև է ընդունում[147][148]։
- 2019, ապրիլի 26՝ Պորտուգալիայի խորհրդարանը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը[149][149]։
- 2019, մայիսի 18-20՝ Բողոքի ակցիաներ դատական իշխանության անարդարության դեմ Հայաստանում[150]։
- 2019, հունիսի 29՝ Վերաքննիչ դատարանը որոշում է երրորդ անգամ կալանավորել Հայաստանի պաշտոնաթող նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին[151]։
- 2020, սեպտեմբերի 27՝ Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020). Լեռնային Ղարաբաղում մահացու բախումներ են սկսվում հայկական և ադրբեջանական ուժերի միջև։ Հայաստանը, Ադրբեջանը և Արցախի Հանրապետությունը ռազմական դրություն մտցրին և ուժեր հավաքագրեցին։
- 2020, նոյեմբերի 10՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը ստորագրում են Ռուսաստանի միջնորդությամբ կնքված հրադադարի պայմանագիր՝ վերջ դնելով 44-օրյա պատերազմին։
- 2021, հունիսի 20՝ Հայաստանի խորհրդարանական ընտրություններից հետո Նիկոլ Փաշինյանի Քաղաքացիական պայմանագիրը մեծամասնություն է հավաքում Ազգային ժողովում։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Coene, Frederik (2010). The Caucasus: an introduction. London: Routledge. էջ 204. ISBN 9780415486606.
- ↑ Kilbourne Matossian, Mary Allerton (1955). The Impact of Soviet Policies in Armenia. Brill Archive. էջ 155.
- ↑ Walker, Christopher J. (1980). Armenia The Survival of a Nation. New York: St. Martin's Press. էջեր 355–356. ISBN 0-7099-0210-7.
- ↑ 528.shtml «The Shootdown of Flight 60528». National Security Agency. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 4-ին.
{{cite web}}
: Check|url=
value (օգնություն) - ↑ «Resolution on a political situation on the Armenian question» (PDF). EuropeanParliament. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 30-ին.
- ↑ «Reports of demonstrations in Yerevan and Clashes in Mountainous Karabagh». Asbarez. 1987 թ․ հոկտեմբերի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 14. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 29-ին.
{{cite news}}
: CS1 սպաս․ unfit URL (link) - ↑ Verluise, 1995, էջ 86
- ↑ deWaal, 2003, էջ 22
- ↑ de Waal, 2003, էջ 10
- ↑ Verluise, 1995, էջ 87
- ↑ 11,0 11,1 Verluise, 1995, էջ 90
- ↑ 12,0 12,1 Verluise, 1995, էջ 91
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Verluise, 1995, էջ 92
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Verluise, 1995, էջ 93
- ↑ Verluise, 1995, էջ 97
- ↑ Verluise, 1995, էջ 99
- ↑ «Armenian dram turns 18». PanARMENIAN.Net. 2011 թ․ նոյեմբերի 22. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ «32 Die as Iranian Plane Strays, Crashes in Karabakh War Zone». Los Angeles Times. 1994 թ․ մարտի 19. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 25-ին.
- ↑ «Timeline: Iranian air disasters». The Guardian. 2005 թ․ դեկտեմբերի 6. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 25-ին.
- ↑ «Bomb in Armenia Kills 14, Hurts 46». Los Angeles Times. 1994 թ․ սեպտեմբերի 6. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 18-ին.
- ↑ «First Pan Armenian Games Begin». Asbarez. 1999 թ․ օգոստոսի 30. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ «Pan Armenian Games End Amid Fanfare and Excitement». Asbarez. 1999 թ․ սեպտեմբերի 7. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ Կաղապար:Citenews
- ↑ «Armenia Diaspora Conference Begins in Yerevan». Asbarez. 1999 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ Կաղապար:Citenews
- ↑ Կաղապար:Citenews
- ↑ «Gunmen Take Over Armenian Parliament; Premier Killed». Associated Press. 1999 թ․ հոկտեմբերի 27. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 6-ին.
- ↑ Կաղապար:Citenews
- ↑ «Hostage stand-off in Armenian parliament». BBC News. 1999 թ․ հոկտեմբերի 27. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 31-ին.
- ↑ «Gunmen Kill Premier in Armenian Attack». Los Angeles Times. 1999 թ․ հոկտեմբերի 28. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 6-ին.
- ↑ Կաղապար:Citenews
- ↑ n=Top%2fReference%2fTimes%20Topics%2fPeople%2fK%2fKocharian%2c%20Robert «Prime Minister and Others Slain in Armenian Siege». The New York Times. 1999 թ․ հոկտեմբերի 28. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
{{cite news}}
: Check|url=
value (օգնություն) - ↑ «The Rise amf Fall of Samvel Babayan». Armenian News Network / Groong. 2004 թ․ հոկտեմբերի 6. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 10-ին.
- ↑ «Ex-Chief of Security: Siradeghyan should have a chance to prove his innocence in court». 2012 թ․ հուլիսի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 30-ին.
- ↑ «Pope John Paul II has arrived in Yerevan». PanARMENIAN.Net'. 2001 թ․ սեպտեմբերի 25. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
- ↑ «Pope avoids Armenia controversy». BBC News. 2001 թ․ սեպտեմբերի 26. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
- ↑ Pullella, Philip (2001 թ․ սեպտեմբերի 27). «Pope mourns Armenia's lost generation». The Guardian. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
- ↑ Payaslian, Simon (2007). The History of Armenia. Macmillan. էջ 225. ISBN 9781403974679.
- ↑ «Parliament Gunmen Jailed for Life». Asbarez. 2003 թ․ դեկտեմբերի 2. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 11-ին.
- ↑ «Azerbajani Kills Armenian at Peace Program». Associated Press. 2004 թ․ փետրվարի 19. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenian Officer Axe Murdered By Azeri Colleague in Hungary». Asbarez. 2004 թ․ փետրվարի 19. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ Arnold, Chloe (2004 թ․ ապրիլի 13). «Armenians march against president». BBC News. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ Karapetian, Rita (2004 թ․ ապրիլի 15). «Armenian President Cracks Down». Institute for War and Peace Reporting. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ Ավարտվեց «Որոտան-Արփա» թունելի շինարարությունը. AZG Daily. 2004 թ․ ապրիլի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 7-ին.
- ↑ Vardanian, Gegham (2005 թ․ հունիսի 2). «Armenia's Big Dance». Institute for War and Peace Reporting.
- ↑ «Armenian people united around Aragats mountain». PanARMENIAN.Net. 2005 թ․ մայիսի 28. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ «On August 25, 2006 Silva Kaputikyan Died». 1in.am. 2012 թ․ օգոստոսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 6-ին.
- ↑ «ANCA calls for assertive advocacy at Armenia-Diaspora Conference». Armenian National Committee of America. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ «Military parade is over in Yerevan: Armenian tricolor in the sky and 15 artillery salvos (photo report)». REGNUM News Agency. 2006 թ․ սեպտեմբերի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 6-ին.
- ↑ «Turkish-Armenian writer shunned silence». BBC News. 2007 թ․ հունվարի 19. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenian-Turkish journalist shot dead». The Guardian. 2007 թ․ հունվարի 19. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Iran, Armenia open gas pipeline». BBC News. 2007 թ․ մարտի 19. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 22-ին.
- ↑ «Iranian, Armenian Presidents Inaugurate Gas Pipeline». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2007 թ․ մարտի 19. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 22-ին.
- ↑ «Armenian Government Resigns Following Premier's Death». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2007 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 4-ին.
- ↑ «Polls close in Armenian election». BBC News. 2007 թ․ մայիսի 12. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ «Russia Transfers Akhalkalaki Military Base to Georgia». Civil Georgia. 2007 թ․ հունիսի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 3-ին.
- ↑ HRW, 2009, էջ 12
- ↑ «House Panel Raises Furor on Armenian Genocide». New York Times. 2007 թ․ հոկտեմբերի 11. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ «House committee approves Armenian genocide resolution». CNN. 2007 թ․ հոկտեմբերի 10. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ «Turkey recalls ambassador to U.S. over Armenians». Reuters. 2007 թ․ հոկտեմբերի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ «Armenia PM wins presidency poll». BBC News. 2008 թ․ փետրվարի 20. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenia: Sarkisian Claims Disputed Presidential Victory». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2008 թ․ փետրվարի 20. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenians riot over presidential election result». The Guardian. 2008 թ․ փետրվարի 20. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ HRW, 2009, էջ 35-36
- ↑ «Eight killed in Armenia protests». BBC News. 2008 թ․ մարտի 2. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «Protesters and Police Clash as Armenia Unrest Grows». The New York Times. 2008 թ․ մարտի 2. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «Armenian president declares state of emergency». CNN. 2008 թ․ մարտի 1. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «Armenia: Eight Killed After Clashes Between Police, Protesters». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2008 թ․ մարտի 2. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «Turkey-Armenia relations boosted by president's historic trip». The Daily Telegraph. 2008 թ․ սեպտեմբերի 7. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 30-ին.
- ↑ «Gul in landmark visit to Armenia». BBC News. 2008 թ․ սեպտեմբերի 6. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 30-ին.
- ↑ «Turkey beats Armenia in a historic game attended by both leaders». Hürriyet Daily News. 2008 թ․ սեպտեմբերի 6. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 30-ին.
- ↑ «Soccer diplomacy brings Turkey's Gul to Armenia». Reuters. 2008 թ․ սեպտեմբերի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 30-ին.
- ↑ «Old foes Armenia and Turkey put faith in football diplomacy». The Guardian. 2008 թ․ սեպտեմբերի 4. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 30-ին.
- ↑ Fisher, Daniel (2011 թ․ մայիսի 7). «The World's Worst Economies». Forbes. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 5-ին. «...Armenia, whose economy shrank by 15% in 2009...»
- ↑ «40 Armenians Among Caspian Air Crash Victims». Asbarez. 2009 թ․ հուլիսի 15. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 4-ին.
- ↑ «Ruling Party Sweeps Victory in Flawed Yerevan Election». Asbarez. 2009 թ․ հունիսի 1. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
- ↑ «Ruling Party Sweeps Yerevan Polls As Opposition Cries Foul». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2009 թ․ հունիսի 1. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
- ↑ «60,000 protest Armenia-Turkey protocols in Yerevan». The Armenian Reporter. 2009 թ․ հոկտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «More Than 60,000 Protest Protocols in Yerevan». Asbarez. 2009 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenia, Turkey sign historic agreement». CNN. 2009 թ․ հոկտեմբերի 10. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «After Hitch, Turkey and Armenia Normalize Ties». The New York Times. 2009 թ․ հոկտեմբերի 10. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «Armenia and Turkey sign peace deal». The Financial Times. 2009 թ․ հոկտեմբերի 11. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «Turkey and Armenia sign landmark accord... eventually». The Guardian. 2009 թ․ հոկտեմբերի 10. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «Armenia-Turkey sign peace deal, pitfalls ahead». Reuters. 2009 թ․ հոկտեմբերի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «House Panel Says Armenian Deaths Were Genocide». New York Times. 2010 թ․ մարտի 4. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ «Armenia suspends normalisation of ties with Turkey». BBC News. 2010 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 27-ին.
- ↑ «Armenia Suspends Ratification Of Turkey Deal». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2010 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 27-ին.
- ↑ «Televised Address by President Serzh Sarkisian». Asbarez. 2010 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 27-ին.
- ↑ «World's Oldest Leather Shoe Found—Stunningly Preserved». National Geographic Magazine. 2010 թ․ հունիսի 9. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Russia extends lease on military base in Armenia through 2044». RIA Novosti. 2010 թ․ օգոստոսի 20. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenia, Russia Sign Extended Defense Pact». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2010 թ․ օգոստոսի 20. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenian church brought back to life». BBC News. 2010 թ․ սեպտեմբերի 19. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 28-ին.
- ↑ «Armenian Christians celebrate Mass at ancient island church in Turkey in reconciliation effort». Fox News. 2010 թ․ սեպտեմբերի 19. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 28-ին.
- ↑ «Church uproar a setback for Turkey-Armenia ties». Washington Post. 2010 թ․ սեպտեմբերի 20. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 28-ին.
- ↑ «World's longest cable car line opens in Armenia». Agence France-Presse. 2010 թ․ հոկտեմբերի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Wings of Tatev: Armenia debuts "world's longest aerial tramway"». ArmeniaNow. 2010 թ․ հոկտեմբերի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenia Launches World's Longest Aerial Tramway». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2010 թ․ հոկտեմբերի 17. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Earliest Known Winery Found in Armenian Cave». National Geographic Magazine. 2011 թ․ հունվարի 10. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Scientists find 'oldest ever' winery in Armenia». Agence France-Presse. 2011 թ․ հունվարի 11. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Cave Drops Hints to Earliest Glass of Red». The New York Times. 2011 թ․ հունվարի 11. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «World's earliest known winery discovered in Armenia». The Daily Telegraph. 2011 թ․ հունվարի 11. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenian opposition marches on Yerevan's central square». RIA Novosti. 2011 թ․ մարտի 17. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 27-ին.
- ↑ «Armenian Opposition Reoccupies Key Square As Protests Grow In Strength». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2011 թ․ մարտի 18. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 27-ին.
- ↑ «Armenia Parades Military Might On Independence Day». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2011 թ․ սեպտեմբերի 21. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Independence Day: Armenia holds September 21 military parade (photogallery)». ArmeniaNow. 2011 թ․ սեպտեմբերի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenians delighted with military parade». PanARMENIAN.Net. 2011 թ․ սեպտեմբերի 21. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «France Approves Armenian Genocide Bill». Voice of America. 2011 թ․ դեկտեմբերի 21. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ «Turkey Imposes Sanctions for French Genocide Bill». Voice of America. 2011 թ․ դեկտեմբերի 21. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ «Yerevan named World Book Capital, 2012». UNESCO. 2010 թ․ հուլիսի 2. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 22-ին.
- ↑ «French Senate Passes Armenian Genocide Bill; Turkey Outraged». Voice of America. 2012 թ․ հունվարի 22. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ «French court overturns Armenian genocide denial law». CNN. 2012 թ․ փետրվարի 28. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ «French Court Overturns French Genocide Denial Law; Turkey Welcomes Ruling». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2012 թ․ փետրվարի 28. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ «Armenian president's party 'to keep power'». Al Jazeera. 2012 թ․ մայիսի 6. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenia ruling party wins parliamentary election». BBC News. 2012 թ․ մայիսի 7. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Widespread Irregularities Mar Armenian Election». Asbarez. 2012 թ․ մայիսի 7. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Blunder in Budapest». The Economist. 2012 թ․ սեպտեմբերի 4. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenia: Dispute Darkens Relations With Hungary». The New York Times. 2012 թ․ օգոստոսի 31. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenia breaks ties with Hungary over clemency for murderer». Russia Today. 2012 թ․ օգոստոսի 31. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Incumbent Wins Easy Victory in Armenia». The New York Times. 2013 թ․ փետրվարի 19. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenian President Sargsyan Secures Second Term in Office». RIA Novosti. 2013 թ․ փետրվարի 19. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Armenian Opposition Leader Rejects Official Results Of Presidential Vote». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2013 թ․ փետրվարի 19. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Thousands Rally Around Hovannisian». Asbarez. 2013 թ․ փետրվարի 20. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Hovannisian Rejects Official Vote Results». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2013 թ․ փետրվարի 19. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Police Clash with Opposition Protesters». Asbarez. 2013 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Clash Between Police Officers and the People». Առավոտ. 2013 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Another clash of police and citizens». A1plus. 2013 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Ruling Party Wins Big In Disputed Yerevan Vote». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2013 թ․ մայիսի 6. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ Այս պահից սկսած ուղեվարձը նորից 100 դրամ է. քաղաքապետի որոշումը կասեցվել է
- ↑ «Ուղեվարձը կրկին 100 դրամ է. Տարոն Մարգարյանի ուղերձը երևանցիներին». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին.
- ↑ «The EU meets Eastern Partnership foreign ministers ahead of November summit». European External Action Service. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 25-ին. «In Vilnius the EU is hoping to see the signature of the Association Agreement with Ukraine, provided the benchmarks set in December 2012 are met. The EU also wants to see the finalisation of negotiations on Association Agreements, including Deep and Comprehensive Free Trade Areas, with Moldova, Georgia and Armenia which could lead to the initialling of the Association Agreements by Vilnius.»
- ↑ Peter, Laurence (2013 թ․ սեպտեմբերի 5). «Armenia rift over trade deal fuels EU-Russia tension». BBC News. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
- ↑ Coalson, Robert (2013 թ․ սեպտեմբերի 4). «News Analysis: Armenia's Choice Stirs Competition Between Moscow, EU». Radio Free Europe/Radio Liberty. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
- ↑ «Armenian Parliament Ratifies Eurasian Economic Union Treaty». RFE/RL. 2014 թ․ դեկտեմբերի 4.
- ↑ «Armenia Signs Up To Russian-Led Economic Union». RFE/RL. 2014 թ․ հոկտեմբերի 10. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- ↑ Danielyan, Emil (2009 թ․ մայիսի 29). D=35055&cHash=f067944a51#.UbTZY-eG0ks «Armenia Presses Ahead with Nuclear Power Plant Construction». Jamestown Foundation. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 9-ին.
{{cite news}}
: Check|url=
value (օգնություն) - ↑ plant_closure/24414196.html «Armenian President Signals New Delay In Nuclear Plant Closure». Radio Free Europe/Radio Liberty. 2011 թ․ դեկտեմբերի 7. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 25-ին.
{{cite news}}
: Check|url=
value (օգնություն)(չաշխատող հղում) - ↑ «Հայաստանի վարչապետ ընտրվեց Սերժ Սարգսյանը». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 22-ին.
- ↑ «Արմեն Սարգսյանը հրամանագիր է ստորագրել արտահերթ ընտրություն նշանակելու մասին».(չաշխատող հղում)
- ↑ «Ռոբերտ Քոչարյանին մեղադրանք է առաջադրվել». www.ccc.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ «Ռոբերտ Քոչարյանը կալանավորվել է երկու ամսով». mediamax.am (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ «Պատգամավորները չեն կարողանում դուրս գալ խորհրդարանի շենքից». www.tert.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 9-ին.
- ↑ «Նիկոլ Փաշինյանը եկավ Բաղրամյան. քաղաքացիները նույնպես հավաքվել են Ազգային ժողովի մոտ». news.am. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 9-ին.
- ↑ «Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հրաժարական տվեց». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 9-ին.
- ↑ «Ռոբերտ Քոչարյանը կալանավորված է․ ՀՔԾ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ ել-արտահերթ-ընտրություն-նշանակելու-մասին/347871 «Արմեն Սարգսյանը հրամանագիր է ստորագրել արտահերթ ընտրություն նշանակելու մասին».
{{cite web}}
: Check|url=
value (օգնություն)(չաշխատող հղում) - ↑ «Նիկոլ Փաշինյանը նշանակվել է ՀՀ վարչապետ». armenpress.am. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 9-ին.
- ↑ «Իտալիայի խորհրդարանի ստորին պալատը Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձև է ընդունել». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ «Իտալիայի Պատգամավորների պալատն ընդունել է Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևը (լրացված)». www.tert.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ 149,0 149,1 «Պորտուգալիայի խորհրդարանը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը». AraratNews. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ «Վարչապետը կոչ է արել վաղն առավոտյան արգելափակել դատարանների մուտքերը». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 9-ին.
- ↑ «Դատարանը որոշեց կրկին կալանավորել Ռոբերտ Քոչարյանին». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 17-ին.
Աղբյուրներ
խմբագրել- Verluise, Pierre (1995). Armenia in Crisis: The 1988 Earthquake. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 9780814325278.
- Democracy on Rocky Ground: Armenia's Disputed 2008 Presidential Election, Post-election Violence, and the One-sided Pursuit of Accountability. New York, NY: Human Rights Watch. 2009. ISBN 9781564324443.
- Nalbandian, Louise (1967). The Armenian revolutionary movement: the development of Armenian political parties through the 19th century. Berkeley-Los Angeles: University of California Press.
- de Waal, Thomas (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York: New York University Press. ISBN 978-0-8147-1945-9.
- «Armenia: Chronology». Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003. Europa Publications. 2002. ISBN 978-1-85743-137-7.
- «Armenia Profile: Timeline». BBC News.